Jak wybrać najlepszy teleskop do obserwacji gwiazd i nocnego nieba?

Jeżeli zastanawiamy się nad tym, jaki teleskop wybrać do obserwacji gwiazd, warto skupić się na dwóch najbardziej popularnych modelach. Pierwszy z nich to teleskop soczewkowy, inaczej nazywany refraktorem. Łatwo go rozpoznać, bo to klasyczne, podłużne urządzenie do obserwacji gwiazd, które składa się z lunety, obiektywu i soczewki z przodu, z kolei z tyłu użytkownik ogląda niebo przez wyciąg okularowy. Inny teleskop do obserwacji gwiazd, równie popularny, to teleskop zwierciadlany Newtona. Ten to specyficzna tuba, która nie posiada soczewki. W mocnym uproszczeniu światło wchodzi do tuby, tutaj odbija się od lustra, a użytkownik widzi wszystko przez okular umiejscowiony z przodu.

Jaki teleskop wybrać? Oba rozwiązania mają swoje wady oraz zalety. Jeśli szukamy małego teleskopu, z którym będziemy często podróżować, to wystarczy refraktor. Ten umożliwia satysfakcjonującą obserwację nieba i znajdujących się na nim obiektów. Do tego wystarczy teleskop soczewkowy o średnicy do 90 mm. Taki dobrze sprawdzi się jako prosty sprzęt dla początkujących obserwatorów, umożliwiający obserwacje Księżyca, Słońca (przy zastosowaniu odpowiedniego filtra słonecznego), planet, jasnych gromad gwiazd, galaktyk czy nawet jasnych mgławic.

Teleskop soczewkowy do obserwacji gwiazd, z uwagi na niewielką masę, rozmiary oraz prostotę obsługi, polecany jako pierwszy teleskop dla dziecka. Teleskop soczewkowy już o średnicy 60 mm pozwala na obserwację gwiazd o jasności nie mniejszej niż 11,4 mag. Przy takiej średnicy można obserwować obiekty głębokiego nieba czy gromady otwarte z katalogu Messiera. 

Większa średnica to większy zasięg gwiazdowy i lepsza rozdzielczość. Te pozwalają dostrzec więcej obiektów przy lepszej jakości obrazów. Teleskop soczewkowy o średnicy 90 mm pozwala obserwować około 1,1 mln gwiazd na całym niebie, o jasności do około 11,5-12 magnitudo, gwiazdy podwójne i wielokrotne oddzielone od siebie kątowo na więcej niż 1,5". Teleskop do obserwacji gwiazd to oczywiście znacznie więcej. Ten o średnicy 90 mm ukaże nam szczegóły na powierzchni Księżyca większe niż 2 km, pasy w atmosferze Jowisza, cienie księżyców na planecie podczas tranzytów czy przerwę Cassiniego w pierścieniach Saturna. W dobrych warunkach ujrzymy nawet pięć księżyców tej planety.

Jeżeli szukamy teleskopa, który zagwarantuje nam lepszy obraz oglądanych gwiazd, warto postawić na teleskop zwierciadlany. Tu jednak warto pamiętać, żeby nie wybierać takiego urządzenia o małej średnicy. W takiej sytuacji lepiej postawić na teleskop soczewkowy o większej średnicy, który da lepszy obraz niż zwierciadlany o małym przekroju. Czym wyróżnia się teleskop zwierciadlany? Przede wszystkim gabarytami oraz jakością obrazu. Co więcej, w ich przypadku lepsza jest cena do jakości - wydając mniej, zyskamy sprzęt o większej średnicy, a co przełoży się na możliwość obserwacji większej liczby obiektów. 

Dobry teleskop do obserwacji gwiazd wyróżnia gabaryt, bo w przypadku obserwacji nieba im coś większego, tym lepiej. Dla przykładu zobaczmy, czym wyróżnia się taki teleskop zwierciadlany o średnicy lustra 20 cm. Taki teleskop do obserwacji gwiazd pozwala zaobserwować około 2,7 mln gwiazd na całym niebie, o jasności do około 15 magnitudo. Jak nietrudno obliczyć, to ponad dwa razy więcej niż w przypadku teleskopu soczewkowego o średnicy 90 mm. 

Najlepszy teleskop do obserwacji gwiazd, jeśli postawimy na Newtona, pozwala również obserwować gwiazdy podwójne i wielokrotne oddzielone od siebie kątowo na więcej niż 0,7-0,8". Użytkownik widzi także barwy wielu gwiazd. Do tego dochodzi przyjemność obcowania z obiektami mgławicowymi. Dobry teleskop zwierciadlany pokaże nam wszystkie obiekty katalogu Messiera, a nawet setki gromad kulistych, w wielu przypadkach rozbijanych na poszczególne gwiazdy. Przez taki teleskop zobaczymy też ziesiątki galaktyk wraz z widocznymi szczegółami struktur, wyraźne kształty i położenie kątowe dysków czy pozostałości po supernowych.

Odpowiadając filozoficznie, to zależy. Zacznijmy od osób, które dopiero zaczynają przygodę z astronomią. Tu budżet, by cieszyć się obserwacją nieba, trzeba zaplanować od 700 do 1000 zł. W tej cenie znajdziemy chociażby teleskop soczewkowy 90 mm. Warto tu jednak wspomnieć o dwóch rzeczach. Eksperci traktują teleskop soczewkowy jako ten, który zdecydowanie lepiej nadaje się do badania planet i księżyca. Do eksploracji głębokiego nieba lepiej nada się Newton. Druga sprawa to dodatki. Te również musimy zaplanować w budżecie. To chociażby filtr pozwalającym oglądanie słońca. Oprócz tego w sklepach znajdziemy także soczewki czy okulary, które pozwalają na lepszy obraz kosmosu.

Najlepszy teleskop do obserwacji gwiazd to już większy wydatek. Jeżeli nasza pasja rośnie i chcemy cieszyć się dobrą obserwacją, trzeba wydać już 1600-1800 zł. Za to otrzymamy wspomniany wcześnie teleskop zwierciadlany o średnicy lustra 20 cm. Ten zagwarantuje nie tylko widok niezwykłych gwiazd, bo przy pomocy takiego urządzenia można oglądać wszystkie planety Układu Słonecznego, tarczę Marsa, Uran i Neptun jako gwiazdy o wyraźnie niebieskim zabarwieniu czy ruch wielu planetoid na tle gwiazd.

Dla zaawansowanych miłośników bardziej satysfakcjonujące będą urządzenia o lepszych parametrach. Za około 3000 zł możemy dostać urządzenie, które obok wymienionych wyżej możliwości, pozwala na oglądanie ruchu planetoid na tle gwiazd oraz wiele słabszych komet. Do tego dziesiątki gromad kulistych, setki gromad otwartych, kilkadziesiąt mgławic, dziesiątki galaktyk wraz z widocznymi szczegółami ich struktury.

Przeczytaj również:

Na niebie pojawiły się dziwne zielone światła. NASA wyjaśnia

Pod powierzchnią jednego z księżyców Urana może znajdować się ogromny ocean

Największy wulkan Układu Słonecznego wybuchnie? Pod nim jest morze magmy