Sygnały alarmowe, które trzeba znać. Co oznacza wycie syren?

Syreny są częścią krajowego systemu ostrzegania. Montuje się je na budynkach urzędów, szkół, osiedlach, a nawet w zakładach przemysłowych. Odpowiadają za nie wojewódzkie, powiatowe i gminne centra zarządzania kryzysowego.

Ich rola jest prosta: w ciągu kilku sekund ostrzec jak największą liczbę osób. W odróżnieniu od SMS-ów czy komunikatów w aplikacjach, syrenę alarmową usłyszy każdy - nawet ten, kto nie patrzy w telefon.

Ale samo wycie to dopiero początek, bo najważniejsze dla odbiorców jest to, jaki to dźwięk i jak długo trwa.

Zgodnie z wytycznymi Państwowej Straży Pożarnej i przepisami rządowymi, w Polsce obowiązują trzy główne rodzaje sygnałów alarmowych:

Alarm o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska

• Charakterystyka dźwięku: ciągły, jednostajny sygnał syreny przez 3 minuty.
• Znaczenie: ostrzeżenie przed powodzią, pożarem, trzęsieniem ziemi, katastrofą budowlaną czy innym zdarzeniem zagrażającym ludziom i mieniu.
• Twoje działanie: zachowaj spokój, włącz radio/telewizor, sprawdź komunikaty w aplikacjach alarmowych, upewnij się, że bliscy wiedzą, gdzie jesteś.

To właśnie ciągły sygnał syreny jest tym, który najczęściej słyszymy podczas testów systemu. W realnym scenariuszu to ostrzeżenie o katastrofie naturalnej lub środowiskowej.

Alarm powietrzny

• Charakterystyka dźwięku: dźwięk modulowany (zmieniający ton) przez 3 minuty.
• Znaczenie: możliwy atak z powietrza - nalot, rakieta, bombardowanie.
• Twoje działanie: natychmiast poszukaj schronienia - najlepiej w piwnicy, garażu podziemnym, schronie lub w najniższej kondygnacji budynku.

To właśnie ten dźwięk, opisywany często jako "3 długie sygnały syreny" z wyraźnym falowaniem, jest jednym z najbardziej niepokojących. W praktyce ma przygotować ludzi na szybkie ukrycie się.

Alarm o skażeniach

• Charakterystyka dźwięku: krótkie, 10-sekundowe dźwięki, przerywane co 25-30 sekund i powtarzane przez 3 minuty.
• Znaczenie: zagrożenie chemiczne, biologiczne lub radiacyjne.
• Twoje działanie: natychmiast wejdź do budynku, szczelnie zamknij drzwi i okna, wyłącz wentylację i klimatyzację, czekaj na dalsze instrukcje.

Ten sygnał potocznie określany jest jako "3 syreny po 30 sekund" - bo dźwięk wyraźnie dzieli się na powtarzane serie.

Każdy z powyższych alarmów odwołuje się ciągłym sygnałem syreny trwającym 3 minuty. To znak, że zagrożenie minęło i można wrócić do normalnego funkcjonowania.

Syreny nie tylko wyją. Coraz częściej przez głośniki emitują komunikaty słowne. Zawsze zaczynają się od trzykrotnego "Uwaga! Uwaga! Uwaga!", a następnie podają rodzaj alarmu: np. "ogłaszam alarm powietrzny dla miasta X".

Analogicznie brzmi odwołanie: "Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu".

Dzięki temu nie ma wątpliwości, co oznacza dany sygnał - nawet jeśli ktoś nie pamięta dokładnie melodii syreny.

Obok sygnałów dźwiękowych istnieje jeszcze system stopni alarmowych, wprowadzonych ustawą o działaniach terrorystycznych. To bardziej "ciche" ostrzeżenie - nie słyszymy go na ulicy, ale dowiadujemy się o nim przez media i komunikaty rządowe.

Stopnie alarmowe obowiązują, gdy istnieje ryzyko ataku terrorystycznego albo cyberataku (tzw. CRP). Mają cztery poziomy:

1. ALFA - najniższy stopień, wprowadzany, gdy istnieje ogólna informacja o możliwym zagrożeniu.
2. BRAVO - drugi stopień, stosowany w razie zwiększonego ryzyka, choć bez wskazanego celu ataku.
3. CHARLIE - trzeci stopień, ogłaszany, gdy istnieją potwierdzone informacje o planowanym ataku lub gdy wykryto prawdopodobny cel.
4. DELTA - najwyższy stopień, ogłaszany, gdy atak już nastąpił albo jest absolutnie nieuchronny.

Wariant CRP dotyczy cyberataków na systemy administracji czy infrastrukturę krytyczną (np. energetykę, bankowość).

Choć stopni alarmowych nie sygnalizują syreny, mają duży wpływ na nasze życie - np. w stopniu DELTA możemy spotkać się z kontrolami dokumentów w miejscach publicznych, ograniczeniami w ruchu czy zakazem wstępu do niektórych obiektów.

Najważniejsze: nie panikować. Panika to najgorszy sprzymierzeniec zagrożenia. Zachowaj spokój, staraj się uzyskać jak najwięcej konkretnych informacji i zadbać o bezpieczeństwo swoje i bliskich. Co robić, gdy zawyją syreny?

• Włącz radio, telewizję lub sprawdź oficjalne aplikacje alarmowe - tam znajdziesz szczegóły dotyczące zagrożenia.
• Sprawdź, gdzie są domownicy i bliscy - poinformuj ich o sytuacji, ustal sposób dalszego kontaktu.
• Dostosuj zachowanie do rodzaju alarmu - przy powodzi przygotuj się na ewakuację, przy ataku powietrznym schowaj się, przy skażeniu zamknij mieszkanie.
• Stosuj się do poleceń służb - komunikaty głosowe, SMS-y i informacje w mediach są zawsze najważniejszym źródłem.
• Dawaj przykład innym - zachowanie spokoju pomaga również osobom obok, zwłaszcza dzieciom i starszym.

Zagrożenia, o których mówimy, mogą brzmieć jak scenariusz filmu katastroficznego - powódź, atak powietrzny, skażenie chemiczne czy cyberatak. Ale historia pokazuje, że lepiej być przygotowanym.

Znajomość sygnałów alarmowych sprawia, że w chwili próby działamy automatycznie, zamiast zastanawiać się, "co to znaczy". To jak z przepisami ruchu drogowego - może nie codziennie unikamy dzięki nim wypadku, ale kiedy pojawia się kryzys, wiedza ratuje życie.