Niezwykłe odkrycie obok Rzymu. Jeden z najwcześniejszych przykładów architektury
W ruinach starożytnego miasta Gabii, nieopodal Rzymu, archeolodzy odkryli monumentalny zbiornik na wodę sprzed ponad dwóch tysięcy lat. To jedno z najwcześniejszych świadectw rzymskiej architektury monumentalnej i klucz do zrozumienia, jak rodziło się planowanie miast w antycznym Rzymie.
W samym sercu starożytnego miasta Gabii, położonego zaledwie 18 kilometrów na wschód od Rzymu, archeolodzy dokonali odkrycia, które może zmienić sposób, w jaki patrzymy na początki rzymskiej architektury monumentalnej. Zespół pod kierownictwem prof. Marcella Mogetty z Uniwersytetu Missouri natrafił na pozostałości ogromnego, kamiennego zbiornika na wodę, częściowo wykutego w litej skale.
Datowany na ok. 250 r. p.n.e., może być jednym z najstarszych przykładów rzymskiej architektury monumentalnej, niebędącej ani świątynią, ani fragmentem murów miejskich.
Gabii. Rzymskie miasto zatrzymane w czasie
Jak podkreśla prof. Mogetta, monumentalna architektura to nie tylko realizm i technika. To także "potężne narzędzie wyrazu politycznego". Położenie zbiornika w samym centrum Gabii, u zbiegu głównych ulic wskazuje, że mógł być częścią forum, czyli serca życia publicznego w rzymskich miastach.
To odkrycie daje nam rzadką możliwość zobaczenia, jak wcześni Rzymianie eksperymentowali z planowaniem miasta. Ponieważ archeolodzy wciąż nie wiedzą dokładnie, jak wyglądało najwcześniejsze Forum Romanum, Gabii stanowi bezcenne okno w jego rozwój.
To nie pierwsze znaczące odkrycie w tym miejscu. Wcześniej zespół natrafił na tzw. Budynek Strefy F, tarasowy kompleks wykuty w zboczu starożytnego krateru wulkanicznego, wokół którego rozwinęła się Gabii. Oba znaleziska pokazują, że rzymscy budowniczowie inspirowali się architekturą grecką (od Partenonu po Agorę) tworząc monumentalne przestrzenie publiczne, w których forma była tak samo ważna jak funkcja.
Nowe życie zapomnianego miasta
Gabii, niegdyś potężny sąsiad i rywal Rzymu, zostało opuszczone około 50 r. p.n.e. Dzięki temu ulice miasta i fundamenty zachowały się wyjątkowo dobrze, dając naukowcom wgląd (co wcale nie jest takie częste) w życie wczesnych Rzymian. Uznając znaczenie tego stanowiska włoskie Ministerstwo Kultury przekształciło Gabii w park archeologiczny. Dziś to część instytutu Musei e Parchi Archeologici di Praeneste e Gabii (Muzea i parki archeologiczne Praeneste i Gabii)
Latem przyszłego roku archeolodzy planują dalsze badania w rejonie zbiornika i pobliskiego kamiennego placu. Szczególne emocje budzi tzw. "anomalia" wykryta dzięki skanom termicznym. Może to być świątynia lub inny budynek publiczny.
- Jeśli to świątynia, może nam pomóc wyjaśnić niektóre artefakty, które znaleźliśmy w warstwach zamknięcia basenu, takie jak naczynia, lampy, pojemniki na perfumy i kubki z nietypowymi znakami. Niektóre z tych przedmiotów mogły być złożone jako ofiary lub wyrzucone w związku z rytualnym zamknięciem zbiornika około 50 r. n.e. - wyjaśnia prof. Mogetta.
Zespół Gabii Project planuje kontynuować prace, chce dzięki nim odpowiedzieć na jedno z kluczowych pytań: czy w starożytnym mieście najpierw powstały przestrzenie publiczne, czy świątynie.
Źródło: University of Missouri
