Dwie pełnie. W sierpniu 2023 Superksiężyc i Niebieski Księżyc

29 dni 12 godzin 44 minuty i 3 sekundy. Tyle trwa miesiąc synodyczny, czyli jeden cykl faz Księżyca. To oznacza, że jest on nieznacznie krótszy od kalendarzowego, a to z kolei wprowadza możliwość pojawienia się dwóch pełni w ciągu jednego miesiąca.

Właśnie taką sytuację będziemy mogli obserwować w sierpniu 2023 roku.

Dwie pełnie Księżyca w jednym miesiącu zdarzają się średnio co 33 miesiące, a w dłuższej perspektywie 41 razy na 100 lat. Na przestrzeni wieku znajdą się też cztery lata, kiedy podwójne pełnie będzie można obserwować dwukrotnie w ciągu roku.

Prawdziwą kumulacją był rok 2018, kiedy dwie podwójne pełnie dzieliły zaledwie dwa miesiące, a na jedną z nich przypadało zaćmienie Księżyca. Kolejna okazja do podobnych obserwacji (niestety bez zaćmienia) w 2037 roku.

Z oczywistych względów znacznie większa szansa na dwie pełnie mają miesiące, które liczą 31 dni.

Pierwsza pełnia Księżyca w sierpniu 2023 pojawi się 1.08 o godzinie 20:33.

Na niebie nad Polską będziemy mogli obserwować to zjawisko chwilę później - tego dnia Księżyc wzejdzie o 21:03. Pojawi się nad południowo-wschodnim horyzontem.

W Polsce sierpniowy księżyc nie może mieć nazwy innej niż Księżyc Zbożowy. Coraz częściej pojawia się jednak Księżyc Jesiotrowy, który zapożyczono z angielskiego. Historia nazwy wywodzi się z określeń Indian żyjących w pobliżu Wielkich Jezior. W sierpniu połowy jesiotrów był zwykle najbardziej obfite.

Pierwsza pełnia w sierpniu będzie wyjątkowa jeszcze z jednego powodu - przypada wtedy superksiężyc. To określenie nadaje się pełniom, które pojawiają się na niebie, kiedy orbita Księżyca przebiega najbliżej Ziemi. 

W tym roku to miano będą nosiły aż cztery pełnie z rzędu - w tym obie sierpniowe. Ta druga, będzie nawet bardziej "super" niż ta pierwsza, Księżyc znajdzie się wtedy w odległości 363 603 km od Ziemi, prawie 2000 km bliżej niż 1 sierpnia. Dla porównania apogeum Księżyca (największa odległość od planety) to 406 700 km.

Niebieski Księżyc to ogólne określenie dla wszystkich drugich pełni w jednym miesiącu kalendarzowym. Nie jest to indywidualna nazwa tej konkretnej pełni sierpniu, która wypada 31 sierpnia o godz. 3:37. 

Nasz naturalny satelita nie zaświeci wtedy na niebiesko - korzeni angielskiej nazwy "Blue Moon" trzeba szukać w XVI-wiecznym słowniku frazeologicznym. Mniej więcej w tym okresie pojawiło się wyrażenie "niebieski księżyc", które oznaczało coś niemożliwego. 

Fraza uległa delikatnej dezaktualizacji po wybuchu wulkanu Krakatau w 1883 roku, kiedy przez dwa lata obserwowano niebieskawe i zielonkawe odcienie tarczy Księżyca - było to efekt pyłów wulkanicznych, unoszących się w atmosferze. Od tamtej pory słowa "once in a blue moon" znaczą mniej więcej to samo co nasze "raz na ruski rok".

Pełniom Księżyca od tysięcy lat przypisuje się różne właściwości i dopatruje jego wpływu w różnych aspektach - także zdrowotnych. Skoro jego oddziaływanie potrafi poruszyć wodami mórz i oceanów, a do tego tak wyraźnie go widać, to musi mieć na nas jakiś wpływ.

To oczywiście prawda, cykl księżycowy wpływa na ludzki organizm, ale raczej nie w takim stopniu, jak to sugerują niektóre artykuły astrologiczne. Istnieje wiele teorii - niektóre mówią o zwiększonej agresji, moczeniu się w nocy, większej liczbie urodzeń podczas pełni - są też te o zakłóceniu równowagi wewnętrznego kryształu i wilkołakach. Najczęściej mówi się jednak o kłopotach ze snem.

Na ten moment to jedyny wpływ Księżyca, który został rzetelnie zbadany i potwierdzony na większej liczbie ludzi. Badania prowadzone na grupach kontrolnych rozsianych po różnych kontynentach wykazały, że ludzie podczas pełni śpią średnio o 20 minut mniej niż w pozostałe dni miesiąca, a faza snu głębokiego (nREM) skraca się o 30 proc.

Jedno niewielkie badanie prowadzone na osobach z chorobą afektywną dwubiegunową wykazało pewną korelację cyklów epizodów manii i depresji z fazami Księżyca, jednak grupa była zbyt mała (17 osób), aby uznawać te wyniki za miarodajne.

Sen jest jednym z najważniejszych procesów z punktu widzenia regeneracji ciała i odpowiedniej kondycji psychicznej, dlatego w żaden sposób nie można wykluczyć, że wpływ Księżyca na człowieka jest znacznie bardziej złożony. Na ten moment brakuje jednak dokładnych wyników, a nie wypada opisywać wniosków opartych na dowodach anegdotycznych.

Czytaj także:

Wszechświat może być dużo starszy niż do tej pory sądzono

Gdzie są planetaria w Polsce? Tu zobaczysz planety i gwiazdy

Niewiarygodne odkrycie! Dwie planety dzielą tę samą orbitę

Zobacz też: