Praca w upale. O co musi zadbać szef, gdy z nieba leje się żar?

Gorące dni potrafią dać się we znaki każdemu, a szczególnie dotkliwie odczuwają je osoby aktywne zawodowo. Wzrost temperatur rodzi wiele pytań dotyczących bezpieczeństwa i komfortu pracy. Czy istnieją przepisy regulujące pracę w upale? Jakie prawa przysługują pracownikom w obliczu wysokich temperatur?

W Polsce, tak jak w wielu innych krajach, praca w upały jest dozwolona, jednak pod pewnymi warunkami i z zachowaniem określonych środków ostrożności. Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a wysokie temperatury są czynnikiem ryzyka, który należy uwzględnić.

Ustawodawca przewidział konkretne obowiązki dla pracodawców, które muszą być spełnione, gdy temperatura w pracy jest za wysoka.

Jeśli temperatura w pracy przekracza 25 st. C (biura) lub 28 st. C (prace fizyczne na zewnątrz), pracownik ma prawo m.in. do napojów w postaci wody lub izotoników, a także przerw pozwalających na regenerację oraz środków technicznych i organizacyjnych: np. wentylatory, zacienienie stanowisk, zmiany w organizacji czasu pracy. Przepisy wyraźnie zwracają uwagę na to, że pracownik nie może być obciążony kosztami takich udogodnień. W skrócie - pracodawca nie może potrącić z pensji na wodę, czy wymagać wspólnej zrzutki na ten cel.

Co jednak ciekawe, nie ma obowiązku montażu klimatyzacji (choć te w wielu biurach są standardem). Jeśli już taka działa, musi być regularnie czyszczona.

Gdy praca w upale zagraża zdrowiu lub życiu, pracownik może odmówić jej wykonywania bez utraty wynagrodzenia. Ale zanim spakujesz się i wyjdziesz do domu, czytaj dalej.

Prawo do odmowy wykonywania pracy w sytuacji, gdy warunki zagrażają zdrowiu lub życiu pracownika, jest zagwarantowane w Art. 210 Kodeksu pracy. Należy jednak pamiętać, że skorzystanie z tego prawa powinno być uzasadnione realnym i bezpośrednim zagrożeniem, a decyzja o odmowie pracy powinna być poprzedzona zgłoszeniem sytuacji przełożonemu. W przypadku upałów, o ile pracodawca nie podjął żadnych działań w celu złagodzenia skutków wysokiej temperatury, a stan pracownika na to wskazuje, odmowa pracy może być uzasadniona. Niemniej jednak, zawsze zaleca się próbę rozwiązania problemu poprzez rzeczową rozmowę z pracodawcą.

Obecnie nie ma prawnego górnego limitu temperatury w pracy. W przypadku pracy biurowej zaleca się, aby temperatura nie przekraczała 25 st. C, natomiast dla prac fizycznych 28 st. C. Ale przekroczenie tych wartości nie oznacza dnia wolnego, lecz uruchamia obowiązek zapewnienia napojów chłodzących. Warto podkreślić, że polskie prawo koncentruje się bardziej na obowiązku pracodawcy do zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i środków zaradczych, niż na sztywnym limicie temperatury.

To ma się jednak zmienić. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej proponuje, aby od 1 stycznia 2027 r. weszły w życie nowe przepisy BHP:

• zakaz pracy w pomieszczeniach przy temperaturze powyżej 35 st. C,
• zakaz pracy fizycznej na zewnątrz od 32 st. C.

Co ważne, zakaz dotyczyć będzie faktycznie zmierzonej temperatury, a nie prognozy. Zapewne niezbędne będą wyjątki od tego. Nieprzerwalne procesy technologiczne, służby ratownicze czy linie produkcyjne - tam konieczne będą odrębne procedury.

Upał to nie tylko kwestia komfortu. To realne zagrożenie dla zdrowia. Wysoka temperatura może prowadzić do odwodnienia, osłabienia i zaburzeń koncentracji. Brak odpowiedniego nawodnienia zwiększa ryzyko udaru cieplnego, który może być śmiertelny. Dlatego w czasie upałów konieczne jest regularne picie wody, robienie przerw i unikanie nadmiernego wysiłku.

Pamiętaj, że powyższy tekst nie jest poradą prawną, zawsze warto porozmawiać z pracodawcą, a w przypadku rażących uchybień warto zwrócić się do odpowiednich działów lub instytucji.