Rewolucyjny zastrzyk chroniący przed HIV. Są wyniki pierwszych testów
W ubiegłym roku dowiedzieliśmy się, że badania nad lekiem stosowanym w leczeniu HIV przyniosły zaskakujące wnioski - lenakapawir okazał się mieć właściwości nie tylko hamujące rozwój choroby. Naukowcy ustalili, że może on być również stosowany w formie profilaktycznego zastrzyku o przedłużonym działaniu, który chroni przed zarażeniem.
Lenakapawir w formie leku Sunlenca firmy Gilead Sciences już od jakiegoś czasu stosowany jest w leczeniu dorosłych pacjentów, którzy są zakażeni ludzkim wirusem niedoboru odporności typu 1 (HIV-1). Długotrwałe badania nad lekiem wykazały jednak, że może on być też stosowany w formie zastrzyku o przedłużonym działaniu, który chroni przed zachorowaniem. Eksperci z miejsca zaczęli mówić o "niewiarygodnym odkryciu" i "przełomie w walce z epidemią wirusa HIV".
Według najnowszych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2023 roku, na całym świecie ok. 39,9 mln ludzi żyje z HIV, z czego ok. 9,3 mln wciąż nie otrzymuje potrzebnego leczenia, a dużo więcej jest narażonych na zakażenie. Co prawda mogą one przyjmować tabletki (tenofowir + emtrycytabina) lub zastrzyki PrEP, czyli rozwiązania farmakologicznej profilaktyki przedekspozycyjnej, która zmniejsza ryzyko zakażenia, ale częstotliwość ich podawania bywa kłopotliwa - te pierwsze należy przyjmować codziennie, a drugie co osiem tygodni.
Ważne badanie zakończone sukcesem
Oczywiście przynoszą one ważne i widoczne rezultaty, bo w ubiegłym roku z powodu chorób związanych z AIDS zmarło ok. 630 tys. osób, czyli najmniej od szczytu zgonów w 2004 roku, który wynosił 2,1 mln. Wirusem HIV zaraziło się z kolei ok. 1,3 mln osób, czyli mniej niż kiedykolwiek od czasu wybuchu epidemii pod koniec lat 80. XX wieku, ale to wciąż ponad trzykrotnie więcej niż potrzeba, aby osiągnąć cel ONZ polegający na wyeliminowaniu AIDS jako zagrożenia dla zdrowia publicznego do 2030 roku.
Do tego, pomimo globalnych postępów, w 28 krajach odnotowano wzrost liczby zakażeń wirusem HIV w ubiegłym roku. To właśnie z tego powodu lenakapawir w formie profilaktycznego zastrzyku o przedłużonym działaniu przyjmowanego raz w roku ma szansę zupełnie odmienić profilaktykę HIV. Zwłaszcza że właśnie zakończyło się jego ważne wczesne badanie dotyczące bezpieczeństwa, o czym badacze poinformowali na łamach czasopisma medycznego The Lancet.
Lenakapawir bezpieczny i skuteczny jako profilaktyka
W ramach badania 40 osób niezakażonych HIV otrzymało zastrzyk lenakapawiru domięśniowo - nie stwierdzono u nich żadnych poważnych skutków ubocznych ani zagrożeń dla bezpieczeństwa - po 56 tygodniach lek nadal był wykrywalny w ich organizmach. Naukowcy zapowiedzieli wprawdzie na Konferencji o Retrowirusach i Infekcjach Opportunistycznych 2025, że przyszłe badania muszą obejmować bardziej zróżnicowaną grupę uczestników, ale nie ukrywają, że jesteśmy na skraju przełomu:
Roczne dawkowanie lenakapawiru może dodatkowo zmniejszyć obecne bariery w stosowaniu PrEP, zwiększając jego dostępność, długotrwałe stosowanie i skalowalność.
Mówiąc krótko, jeśli te kolejne badania zakończą się pomyślnie, lenakapawir - działający poprzez zapobieganie replikacji wirusa wewnątrz komórek - stanie się najdłużej działającą formą profilaktyki HIV.
