Deszcz nawalny to oberwanie chmury. Kiedy ulewa staje się kataklizmem?

Potocznie widząc intensywny deszcz mówimy o "oberwaniu chmury". Dla meteorologa deszcz nawalny oznacza gwałtowny, lokalny opad, najczęściej burzowy, który w kilka-kilkadziesiąt minut zrzuca na niewielki obszar tyle wody, ile normalnie spada przez kilka dni. Towarzyszy chmurom Cumulonimbus, pojawia się głównie w ciepłej porze roku i bywa sprawcą powodzi błyskawicznych: kanalizacja nie nadąża, ulice zamieniają się w rzeki, a przy górskich potokach woda potrafi podnieść się o metr w kwadrans.

IMGW klasyfikuje opady według natężenia: powyżej 20 mm/h to już "silna ulewa" lub właśnie deszcz nawalny. W hydrologii często spotkamy się z definicją, która określa ten rodzaj opadu jako ilość przekraczającą 20 litrów na metr kwadratowy, która spada w ciągu 15-30 min. W praktyce taki epizod może dać sumę 30-50 mm, a ekstremalne przypadki przekraczają 100 mm. Dla porównania średnia dobowa dla polskiego lata to zaledwie 2-3 mm, czyli spokojny, równomierny deszcz. Nic dziwnego, że żywioł bywa destrukcyjny - woda spada szybciej, niż gleba i kanalizacja potrafią ją przyjąć.

W naszym klimacie taki opad jest krótki: zazwyczaj trwa od kilku do kilkudziesięciu minut. Najczęściej związany z jedną, wolno przemieszczającą się chmurą Cumulonimbus, która w krótkim czasie zrzuca ogromną ilość wody, po czym słabnie lub przesuwa się dalej. Zdarza się jednak, że kilka chmur burzowych będzie przesuwała się nad tym samym obszarem. Wtedy suma opadów może szybko urosnąć do 70-100 mm w ciągu dwóch-trzech godzin.

Opad z nieba może mieć różną intensywność i czas trwania - od ledwie wyczuwalnej mżawki po gwałtowne oberwanie chmury. Meteorolodzy klasyfikują je według natężenia (mm/h) oraz typu chmur, z których spadają. Dzięki temu hydrolodzy mogą projektować kanalizację, a służby kryzysowe - lepiej oceniać ryzyko podtopień. Te kategorie opadów wyróżnia IMGW:

• Deszcz słaby (0,0-2,0 mm/h) - lekkie kapanie; przyda się parasol, ale kałuże rosną powoli.
• Deszcz umiarkowany (2,1-5,0 mm/h) - przyjemne podlewanie ogrodów; spacer możliwy, jeśli nie przeszkadza mokra kurtka.
• Deszcz silny (5,1-10,0 mm/h) - ulice zaczynają błyskawicznie połyskiwać, a studzienki testują wydolność.
• Deszcz ulewny / ulewa (10,1-20,0 mm/h) - ściana wody; nawet krótkie 15 min potrafi zalać jezdnię i piwnicę.

Możemy wyróżnić też:

• Opad jednostajny - długotrwały deszcz z chmur warstwowych, zwykle o natężeniu mieszczącym się w przedziałach słabym lub umiarkowanym
• Opad przelotny - krótkotrwały z chmur kłębiastych; dość silny, jednak zwykle nie dochodzi do wartości nawalnych, błyskawicznie mija.Znajomość progów jest kluczowa dla projektantów kanalizacji i służb kryzysowych.Źródła: IMGW, Wikipedia, inzynieriasrodowiska.com.pl, wir.org.pl