Cupola. Okno na Ziemię z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS
Cupola to specjalny moduł Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, który nazywany jest oknem na świat z pokładu ISS. Nie bez powodu, bo ten element w kształcie kopuły ma aż siedem okien, które zapewniają najlepsze widoki na Ziemię. Cupola pozwala nie tylko podziwiać naszą planetę z kosmosu. Pełni także inne funkcje.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna to najdroższy projekt w historii ludzkości, który pochłonął wiele miliardów dolarów. ISS jest placówką, gdzie astronauci przebywają na orbicie okołoziemskiej i prowadzą różne badania oraz eksperymenty. Obecnie znajduje się tam nasz rodak Sławosz Uznański-Wiśniewski, który odbywa polską misję Ignis. Jednym z najciekawszych miejsc stacji jest moduł o nazwie Cupola. Czym jest, kto go zbudował, do czego służy i jak się tam znalazł?
Cupola to "okno na Ziemię" z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna to dosyć hermetyczne miejsce, gdzie nie ma licznych okien umożliwiających astronautom podziwianie widoków z kosmosu. Pod tym względem Cupola z pewnością się wyróżnia. Ten element stacji ma aż siedem okien, które gwarantują dostęp do niesamowitych widoków.
Cupola znajduje się po amerykańskiej części Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Moduł ma kształt kopuły i zdecydowano się na takie rozwiązanie nie bez przyczyny. Element stacji daje panoramiczny wgląd na zewnątrz placówki podczas misji i różnych czynności, które odbywają się poza pokładem ISS.
Moduł ma 2,95 metra średnicy i jest wysoki na 1,5 metra. Jego masa całkowita to 1880 kg. Po bokach elementu znajduje się sześć trapezoidalnych okien. Natomiast u góry jest okrągły element o średnicy 80 centymetrów. Wszystkie zostały wykonane ze szkła pancernego. Ponadto każde ma dedykowane "okiennice", które można zamknąć i w ten sposób ochronić konstrukcję przed uszkodzeniami, które mogłyby na przykład spowodować mikrometeory czy kosmiczne śmieci.
Cupola to miejsce na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, które jest prawdziwym "oknem na świat" i to dosłownie. Moduł zapewnia najlepsze widoki na naszą planetę z orbity okołoziemskiej i każdy, kto tam był, zapewnia, iż jest to niesamowite przeżycie. Jest to nie tylko punkt obserwacyjny Ziemi, bo stąd załoga podziwia także inne ciała niebieskie.
Niesamowite widoki z okien Cupoli to nie wszystko, bo w rzeczywistości ten element Międzynarodowej Stacji Kosmicznej zaprojektowano w innych celach.
Ostatnio Ziemię z Cupoli oglądał polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski.
Moduł z ISS pozwala na sterowanie pracą ramieniem Canadarm2
Cupola daje panoramiczny wgląd na zewnątrz stacji i moduł zaprojektowano w taki sposób, aby dało się zamontować w nim jedno z dwóch identycznych stanowisk roboczych RWS (ang. Robotic Work Station). Mowa o sterowaniu automatycznym ramieniem Canadarm2, który został dostarczony blisko dekadę wcześniej przed "kopułą".
Canadarm2 to kosmiczny dźwig, który po całkowitym rozłożeniu ma długość 17,6 metra i jest w stanie przenosić ładunki ważące ponad 100 ton. Element zaprojektowano też do asystencji podczas dokowania wahadłowców kosmicznych, z których NASA zrezygnowała przed laty. Początkowo oba RWS znajdowały się w module Destiny, który jest podstawowym laboratorium dla amerykańskich projektów badawczych.
Cupola pozwala więc astronautom na sterowanie manipulatorem, ale daje też podgląd w trakcie spacerów kosmicznych, które odbywa załoga Międzynarodowej Stacji Kosmicznej czy umożliwia ocenę stanu urządzeń zewnętrznych zamontowanych do ISS.
Moduł został zbudowany na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej
Cupola to europejski "wynalazek". Został on zaprojektowany i zbudowany przez firmę Alenia Spazio (obecnie Thales Alenia Space) na zlecenie Europejskiej Agencji Kosmicznej. Włoski podmiot był głównym wykonawcą, który koordynował pracę sześciu innych. Były to:
- APCO ze Szwajcarii
- CASA z Hiszpanii
- EADS z Niemiec
- SAAB Ericsson oraz Lindholmen Development ze Szwecji
- Verhaert z Belgii
"Kopuła" pozwala na jednoczesne przebywanie dwóch astronautów. Dostęp do modułu odbywa się poprzez węzeł Node-3, który również jest włoskiej produkcji.
Cupola trafiła na ISS wahadłowcem NASA Endeavour
Cupola to moduł, który znajduje się na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej od kilkunastu lat. Element wyniesiono w kosmos wahadłowcem NASA Endeavour i odbyło się to w ramach misji STS-130, która rozpoczęła się startem 8 lutego 2010 r. z centrum lotów kosmicznych znajdującym się na przylądku Canaveral w stanie Floryda.
Prom kosmiczny Endeavour z ładunkiem przyłączył się do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 10 lutego tego samego roku. Pięć dni później rozpoczęto proces montażu Cupoli, ale nie wszystko poszło zgodnie z planem. Ramię SSRMS chwyciło moduł, ale nie udało się go odłączyć, co było wynikiem usterki jednego z czterech bolców mocujących. Na szczęście po pewnych próbach problemy udało się rozwiązać i odłączono konstrukcję od zewnętrznego węzła Tranquility.
Później Copula została przyłączona do węzła dolnego. Dwa dni później (17 lutego 2010 r.) odbył się spacer kosmiczny EVA-3. W jego trakcie astronauci Bob Behnken oraz Nicholas Patrick (przebywający na ISS w ramach 22. Ekspedycji) zdjęli osłony okien oraz izolacje, które umieszczono ze względu na start w kosmos.
Po zdjęciu osłon i śrub astronauci wewnątrz Cupoli testowali okiennice, otwierając je po kolei. Pierwsze zostało otwarte duże okrągłe okno zwrócone w stronę Ziemi. Po obejrzeniu Ziemi przez największe okno w kosmosie przez kilka minut, zamknięto okiennicę, a wszystkie pozostałe okiennice otwarto na krótki okres, aby sprawdzić, czy działają. Później wszystkie okna otwarto jednocześnie, zapewniając pełny panoramiczny widok Ziemi
W ten sposób element został oddany do użytku i służy załogom przebywającym na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej do dziś. "Największe okno na Ziemię" działa od ponad 15 lat i w tym czasie niesamowite widoki planety mogło z niego podziwiać wielu astronautów.
