Ile litrów krwi ma człowiek? To zależy od wieku i wagi
Oprac.: Anna Czowalla
Krew to życiodajny płyn, który przepływa przez nasze ciało, dostarczając tlen i składniki odżywcze, a jednocześnie usuwając toksyny. Jej ilość różni się jednak w zależności od wieku i masy ciała. W przypadku noworodka o wadze 3,5 kg, objętość krwi może wynosić zaledwie 250 ml, co odpowiada jednej pełnej szklance. Wyjaśniamy, z czego składa się krew, jakie funkcje pełni w organizmie i ile litrów krwi może mieć człowiek w zależności od wieku i wagi.
Spis treści:
Co to jest krew?
Krew to płynna tkanka, której złożoność i wieloaspektowość czynią ją czymś więcej niż tylko czerwonym płynem krążącym w naszych żyłach. Każda kropla krwi, choć niepozorna, jest pełna życia i dynamicznych procesów, które pozwalają organizmowi funkcjonować w sposób niemalże bezbłędny. Ludzki organizm produkuje około 2 milionów czerwonych krwinek na sekundę, co daje niesamowity obraz tego, jak szybko i precyzyjnie nasze ciało odnawia kluczowy składnik krwi - erytrocyty. Czerwone krwinki nieustannie przemieszczają się po sieci naczyń krwionośnych, dostarczając tlen każdej komórce ciała i umożliwiając im oddychanie oraz produkcję energii.
Ale krew to nie tylko życiodajny nośnik tlenu. Jest też przykładem tzw. płynu nienewtonowskiego. Oznacza, że jej lepkość zmienia się w zależności od sił, które na nią działają. To zjawisko może wydawać się abstrakcyjne, ale jest niezwykle istotne dla zdrowia i funkcjonowania organizmu. W normalnych warunkach krew płynie swobodnie, ale gdy ciało ulega urazowi lub nacisk na naczynia wzrasta - lepkość krwi się zmienia, co pozwala na skuteczniejsze krzepnięcie w miejscach uszkodzeń. To elastyczne zachowanie płynu nienewtonowskiego to jedno z wielu "mistrzowskich" rozwiązań, które wykształciła ewolucja, aby zapewnić nam przetrwanie.
Ile litrów krwi ma człowiek? To zależy od wieku i wagi
Ilość krwi w ciele człowieka zależy od jego wieku, płci oraz masy ciała. U dorosłego człowieka, krew stanowi około 7-8% masy ciała. Przy masie około 70 kg, dorosły ma przeciętnie od 4,5 do 6 litrów krwi. Ta ilość może się zmieniać w zależności od poziomu nawodnienia, zdrowia oraz kondycji organizmu. Kobiety zazwyczaj mają nieco mniej krwi niż mężczyźni z powodu różnic hormonalnych oraz masy ciała. U kobiet ilość krwi waha się od 4 do 5 litrów, natomiast u mężczyzn zwykle od 5 do 6 litrów.
Dzieci mają odpowiednio mniejszą objętość krwi, która proporcjonalnie do masy ciała wynosi około 70-80 ml na kilogram. Noworodek o wadze 3,5 kg będzie więc miał około 250-280 ml krwi. Jednak, podobnie jak u dorosłych, proporcja ta jest ściśle związana z masą ciała, dlatego większe dzieci mają większą objętość krwi.
Warto również wspomnieć o sportowcach, których układ krwionośny często jest bardziej wydajny, dlatego objętość krwi w ich ciałach bywa nieco większa. Organizm adaptuje się do wyższego zapotrzebowania na tlen podczas wysiłku fizycznego, co skutkuje zwiększoną produkcją czerwonych krwinek i ogólną objętością krwi.
Z czego składa się krew?
Krew składa się głównie z osocza - jasnego, żółtawego płynu, który w 90% zawiera wodę. Ta "płynna rzeka" przenosi niezliczone ilości białka glukozy, hormonów, elektrolitów i produktów przemiany materii. W osoczu zawieszone są trzy główne rodzaje komórek: erytrocyty, leukocyty i trombocyty. Każda z tych komórek pełni odrębne zadania:
- erytrocyty - oprócz transportu tlenu, zawierają hemoglobinę - białko, które nadaje krwi charakterystyczny czerwony kolor. Te komórki mają swoje ograniczenia, żyją około 120 dni, po czym są zastępowane nowymi, w ciągłym cyklu odnowy;
- leukocyty - czyli białe krwinki, to "żołnierze" naszej odporności, chroniący nas przed zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak wirusy, bakterie i inne patogeny. Działają jak wyspecjalizowana armia, która rozpoznaje, atakuje i neutralizuje intruzów, zanim zdołają wyrządzić większe szkody. Istnieje kilka rodzajów leukocytów - od szybkich "atakujących" neutrofili po strategiczne limfocyty, które odpowiadają za długotrwałą pamięć immunologiczną;
- trombocyty - znane również jako płytki krwi, to nasi "ratownicy" w momencie urazu. Kiedy dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego, płytki błyskawicznie gromadzą się w miejscu zranienia i inicjują proces tworzenia skrzepu, zamykając uszkodzenie i zapobiegając nadmiernej utracie krwi. Wspólnie z białkami osocza, takimi jak fibrynogen, płytki odgrywają rolę w skomplikowanym mechanizmie krzepnięcia, który chroni nas przed wykrwawieniem.
Jednak funkcje krwi nie ograniczają się jedynie do transportu i ochrony. Krew uczestniczy w utrzymaniu homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu. Odpowiada za regulację temperatury ciała, rozprowadzając ciepło po organizmie, a także za utrzymanie właściwego poziomu pH i równowagi wodno-elektrolitowej. Kiedy organizm staje w obliczu stresu lub infekcji, krew natychmiast reaguje, mobilizując zasoby i dostarczając odpowiednie substancje tam, gdzie są najbardziej potrzebne.
Jakie funkcje pełni krew w organizmie?
Krew pełni w organizmie szereg kluczowych funkcji, bez których życie byłoby niemożliwe. Stanowi złożony system dostawczy, który nie tylko transportuje substancje potrzebne do prawidłowego funkcjonowania ciała, ale również chroni organizm przed zagrożeniami i reguluje jego wewnętrzne środowisko. Do jej najważniejszych funkcji należą:
- transport substancji: dostarcza tlen do tkanek, zabiera dwutlenek z tkanek, aby organizm mógł go wydalić w trakcie wydechu. Przenosi także składniki odżywcze (glukoza, aminokwasy) do komórek i transportuje hormony. Usuwa również produkty przemiany materii, takie jak mocznik, które są eliminowane przez nerki;
- regulacja homeostazy: reguluje temperaturę ciała, rozprowadzając ciepło lub ograniczając jego utratę. Utrzymuje stałe pH i odpowiednią gospodarkę wodno-elektrolitową, aby mięśnie i nerwy mogły prawidłowo funkcjonować;
- ochrona immunologiczna: leukocyty zwalczają infekcje wirusowe, bakteryjne i inne patogeny. Krew zawiera również przeciwciała, które neutralizują szkodliwe mikroorganizmy, wspierając organizm w walce z chorobami;
- transport komórek odpornościowych i substancji leczniczych: transportuje komórki macierzyste oraz substancje wspomagające regenerację i gojenie tkanek. Jednocześnie dostarczają składniki niezbędne do naprawy uszkodzeń i wspiera walkę z infekcjami;
- usuwanie toksyn i odpadów metabolicznych: krew transportuje produkty przemiany materii, takie jak amoniak i kwas moczowy, do nerek i wątroby, gdzie są usuwane. Proces ten pomaga organizmowi pozbywać się szkodliwych substancji.
W 2024 roku badania nad krwią przyniosły nowe, fascynujące odkrycia. Zespół naukowców z Harvard Medical School odkrył, że krew zawiera nie tylko znane już elementy, ale także mikroskopijne cząsteczki RNA, które mogą odgrywać kluczową rolę w regulacji procesów genetycznych. Ta nowo odkryta funkcja krwi może otworzyć nowe ścieżki w diagnostyce i leczeniu wielu chorób, w tym nowotworów.
Przeczytaj również:
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z 90 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
