Niezwykłe odkrycie na polu. Monety z czasów Cesarstwa Rzymskiego
W woj. lubelskim poszukiwacze z wykrywaczami metali natrafili na „zespół zabytków archeologicznych, które bardzo rzadko występują w takich ilościach”. Wśród odkryć znalazły się denary rzymskie.
Członkowie stowarzyszenia „Grupa Eksploratorzy” prowadzili w woj. lubelskim poszukiwania z wykorzystaniem wykrywaczy metali. Podczas przeczesywania pól ornych w powiecie Biłgorajskim natrafili na bardzo duży zespół metalowych zabytków archeologicznych — m.in. denarów rzymskich.
„Mamy więc do czynienia z nowym, dotychczas nieznanym stanowiskiem archeologicznym, bardzo wartościowym pod względem naukowym i konserwatorskim, zawierającym zespół zabytków archeologicznych, które bardzo rzadko występują w takich ilościach”, wyjaśnił Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Co dokładnie udało się znaleźć?
„Grupa Eksploratorzy” przy Tarnogrodzkim Towarzystwie Regionalnym, kierowana przez Janusza Szabata i Piotra Magocha prowadziła za zgodą konserwatora poszukiwania na terenie pól ornych we wsi Księżpol. Pasjonatom udało się odkryć wiele metalowych zabytków, w tym stosik monet z czasów Cesarstwa Rzymskiego.
- Na początek zajmijmy się denarami rzymskimi i ich podróbkami, odkrytymi podczas poszukiwań: srebrny denar Antoniusa Piusa — wybity w latach 138-161 (3 sztuki); srebrny denar Faustyny Młodszej (córki Antoniusa Piusa) — wybity w 141 r.; srebrny denar Marka Aureliusza — wybity w 174 r.; srebrny denar rzymski Antoniusa Piusa (moneta triumfalna) wybijana w Rzymie w latach 146-152, część monety celowo odcięta prawdopodobnie podczas wymiany handlowej; fragment srebrnego denara Herenii Etruskiej, żony Trajana Decjusza, wybijany w latach 249-251. Zachowane ok. 1/4 monety, odcięte celowo od całości zapewne w trakcie transakcji handlowej. Jest to dość rzadka moneta ze względu na jej podwójną wielkość w stosunku do typowego denara — wymienia Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Do tego wymienić można odnalezione falsyfikaty. Są to: podróbka srebrnego denara rzymskiego, wykonana przez Gotów z kultury wielbarskiej — eksperci zaznaczyli, że jest on bardzo słabo czytelny; falsyfikat srebrnego denara rzymskiego Antoniusa Piusa wybijanego w Rzymie w latach 138-161. Ta podróbka też została wykonana przez Gotów z kultury wielbarskiej. Konserwator zaznaczył, że widać słabo czytelny awers z podobizną cesarza i naśladownictwem napisu. Analizy denarów odkrytych przez „Grupę Eksploratorzy” dokonał dr Jacek Feduszka z Muzeum Zamojskiego w Zamościu.
Oprócz wymienionych monet poszukiwacze namierzyli także inne zabytki metalowe, takie jak fibule, noże i różnego rodzaju narzędzia. Konserwator podkreśla, że nieznane dotąd stanowisko archeologiczne na tym obszarze ma bardzo duże znaczenie i że być może w przyszłości będą prowadzone tu dodatkowe badania — np. wykopaliska.
Eksperci z WUOZ w Lublinie Delegatura w Zamościu po zgłoszeniu znalezisk przez eksploratorów udali się na miejsce odkryć i natrafili również na inne ślady z przeszłości.
- Z powierzchni pól zebrano kilka drobnych narzędzi krzemiennych (trudno określić ich przynależność chronologiczną i kulturową), oraz kilkadziesiąt fragmentów ceramiki naczyniowej, wśród której dominowały ułamki naczyń kultury wielbarskiej z okresu rzymskiego (61 fragmentów) — tak uważa pani dr Barbara Niezabitowska-Wiśniewska z Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie — zaznacza konserwator.
Jeden fragment ceramiki pochodzi z okresu wczesnego średniowiecza (X-XIII w.), jedenaście elementów datowano na tzw. okres staropolski (XVI-XVIII w.), a czternaście fragmentów ceramiki datowano na okres nowożytny (XIX-XX w.). Zabytki odnalezione podczas poszukiwań z wykrywaczami metali oraz w trakcie oględzin miejsca przez specjalistów zostaną przekazane do Muzeum w Biłgoraju.
