Jakie obiekty UNESCO są w Polsce? 17 miejsc na słynnej liście
Oprac.: Anna Jabłońska-Adamska
Lista światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO powstała dla ochrony spuścizny kulturowej i naturalnej. Znajduje się na niej wiele ważnych obiektów z całego świata, w tym polskie zabytki. Co jest na słynnej liście UNESCO?
UNESCO to organizacja ONZ, która została założona w 1945 roku. Jej podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki. Aktywnie zabiega też o rozwijanie kultury pokoju na świecie i tworzenie warunków do dialogu cywilizacyjnego i kulturowego.
Skrót UNESCO pochodzi od nazwy United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, czyli Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury. Lista światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO powstała po to, by ułatwić ochronę wyjątkowo cennych zabytków. Niektóre z nich znajdują się w Polsce.
Ile jest obiektów UNESCO w Polsce?
Na liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO znajdują się zarówno budowle, jak i obiekty naturalne. Wybierane są zawsze miejsca z jakiegoś powodu szczególne — nie tylko zabytki, ale także nowoczesne budynki.
Do najpiękniejszych z nich zaliczamy:
- Taj Mahal w Indiach,
- Wielką Rafę Koralową, położoną wzdłuż północno-wschodnich wybrzeży Australii,
- Wielki Kanion w USA,
- Wielki Mur Chiński w Chinach,
- Park Narodowy Serengeti w Tanzanii,
- Petrę w Jordanii.
Obiekty UNESCO objęte są szczególną ochroną, a niektóre z nich są zagrożone. Dany obiekt może też zostać wykreślony z listy, jeśli wydarzy się coś, co umniejszy jego wartość.
Ze spisu zostało na przykład usunięte Sanktuarium Oryksa Arabskiego w Omanie i Dolina Łaby w okolicach Drezna w Niemczech. Lista światowego dziedzictwa UNESCO została ustanowiona na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego przyjętej 16 listopada 1972 roku. Weszła w życie 17 grudnia 1975 roku. W 2023 roku na liście znajduje się 1157 obiektów, z czego większość to obiekty kultury. Na liście widnieje też 218 obiektów przyrodniczych i 39 obiektów mających charakter mieszany, kulturowo-przyrodniczy.
Ile obiektów UNESCO jest w Polsce? Obecnie wyróżnionych w ten sposób zostało 17 obiektów: 15 obiektów kulturowych i dwa naturalne.
Jakie zabytki w Polsce są na liście UNESCO?
Które obiekty w Polsce zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO? Są to:
- Historyczne Centrum Krakowa,
- Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni,
- Historyczne Centrum Warszawy,
- Stare Miasto w Zamościu,
- Średniowieczny zespół miejski Torunia,
- Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945),
- Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy, a także park pielgrzymkowy,
- Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy,
- Drewniane kościoły południowej Małopolski: Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa,
- Park Mużakowski nad Nysą Łużycką (obiekt transgraniczny polsko-niemiecki Muskauer Park/Park Mużakowski),
- Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat (wpis obejmuje 16 cerkwi, z których 8 znajduje się w Polsce, a 8 na Ukrainie),
- Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego,
- Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi,
- Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym (jako komponent obiektu: Pradawne i pierwotne lasy bukowe w Karpatach i innych regionach Europy).
Warto dodać, że krajem, który może poszczycić się największą liczbą obiektów wpisanych na listę UNESCO, są Włochy.
Obiekty UNESCO w Polsce. Tam warto pojechać
Obiekty znajdujące się na liście UNESCO posiadają powszechną wartość. Lista powstała między innymi po to, by można było je zachować dla przyszłych pokoleń. Wiele miejsc, które zostały docenione przez UNESCO i znajdują się w Polsce, jest bardzo popularnych. Stare Miasto w Krakowie trafiło na listę jeszcze w roku 1978 - jako jeden z pierwszych dwunastu obiektów na świecie.
W tym samym roku na listę trafiła też Kopalnia Soli w Wieliczce. W roku 2013 wpis został rozszerzony o Kopalnię Soli w Bochni i Zamek Żupny w Wieliczce.
Niespełna 70 km od Krakowa znajduje się Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Tereny byłych obozów wpisano na listę w 1979 roku i reprezentują one wszystkie obozy koncentracyjne oraz obozy zagłady na świecie.
Na pograniczu polsko-białoruskim ulokowany jest obiekt transgraniczny - Puszcza Białowieska. To rozległa połać pierwotnego lasu mieszanego, której symbolem jest żubr europejski. Właśnie w Puszczy Białowieskiej występuje najliczniejsza populacja tego gatunku. Z kolei Park Mużakowski to obiekt transgraniczny polsko-niemiecki, który uchodzi za prawdziwe arcydzieło sztuki ogrodowej. Trafił na listę w roku 2004.
Wszystkie miejsca, które znalazły się na liście UNESCO, są zresztą wyjątkowe i ważne. Co ciekawe, za ich odwiedzenie możemy uzyskać odznakę "Szlakiem Zabytków Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce". Ma ona pięć stopni (popularny, brązowy, srebrny, złoty i duży), a warunkiem zdobycia kolejnych stopni jest odbycie podróży do określonej w regulaminie liczby obiektów. To ogólnopolska odznaka krajoznawcza, którą ustanowił Zarząd Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie, w roku 2008.
Czytaj też:
Zobacz też:
