Wszyscy myślą, że to morze, a to największe jezioro na świecie

Morze Kaspijskie znane jako największe bezodpływowe słone jezioro na świecie ma powierzchnię 371 800 km². Jego maksymalna szerokość wynosi 325 km, a długość 1200 km. Maksymalna głębokość jest równie imponująca, gdyż wynosi 1025 metrów, a średnia około 180 metrów. 

Zasolenie "morza" dość mocno waha się - od niskiego poziomu w północnej, słodkowodnej części Morza Kaspijskiego, przez umiarkowane 10-12‰ w regionach środkowym i południowym, aż po bardzo wysokie, do 300‰ w niektórych obszarach.

Morze Kaspijskie stanowi pozostałość po dawnych wodach Oceanu Tetydy. Ukształtowało się jako zbiornik śródlądowy ponad 5 mln lat temu na skutek ruchów tektonicznych i obniżania się poziomu wód. Jak się okazuje, ma to fundamentalne znaczenie dla zrozumienia aktualnych procesów hydrologicznych zachodzących w tym regionie. Choć z nazwy jest to morze, to ze względu na brak odpływów i połączeń z oceanami de facto jest jeziorem.

Niegdyś poziom wody, pod wpływem dopływów rzecznych, wielokrotnie ulegał częstym wahaniom. W czasach suszy woda w jeziorze zanikała, pozostawiając na dnie pokłady soli. Ten cykl osuszania i nawodnienia odgrywał kluczową rolę w kształtowaniu się tutejszego krajobrazu. Wedle badaczy w średniowieczu znaczne podniesienie poziomu wody w Morzu Kaspijskim doprowadziło do powodzi w przybrzeżnych regionach. 

W kolejnych latach poziom wody systematycznie malał, ale później wzrósł do wyższych wartości notowanych, w latach 30. XX wieku. W chwili obecnej jest on dość stały, choć można zaobserwować pewną tendencję do jego obniżania się w dłuższej perspektywie. Monitorowanie tego procesu ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i dla funkcjonowania gospodarki państw nadbrzeżnych.

Morze Kaspijskie, jako największe jezioro na świecie, odgrywa ważną rolę. Jest istotne zarówno z perspektywy gospodarczej, jak i geopolitycznej dla państw nadbrzeżnych oraz całego pobliskiego regionu. Jako ważny korytarz transportowy, Morze Kaspijskie łączy Europę z Azją Centralną, co przyczynia się do rozwoju nowych szlaków handlowych.

Z perspektywy geopolitycznej, Morze Kaspijskie jest miejscem licznych sporów terytorialnych związanych z prawami do eksploatacji zasobów. Jego strategiczne położenie, łączące wschód z zachodem oraz północ z południem, sprawia, że staje się ono punktem zainteresowania wielu globalnych mocarstw. 

Stabilność tego regionu ma również fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego, co przyciąga uwagę międzynarodowych firm. W odpowiedzi na wspólne wyzwania, państwa nadbrzeżne szukają sposobów na zwiększenie regionalnej współpracy w różnych dziedzinach, takich jak ochrona środowiska czy bezpieczeństwo.

Bogate złoża ropy naftowej znajdujące się na dnie Morza Kaspijskiego sprawiają, że jest ono jednym z głównych miejsc eksploatacji tych zasobów. Dzięki temu zapewnia ogromne dochody krajom takim jak Azerbejdżan, Kazachstan i Turkmenistan. Złoża te, rozciągające się na ogromnych obszarach podmorskich, stanowią kluczowy element strategiczny regionu, wpływając na dynamikę stosunków międzynarodowych w tym obszarze.

Jednocześnie, region kaspijski jest ważnym ośrodkiem dla przemysłu rybnego w kontekście połowu różnych gatunków. Najważniejsze miejsce zajmuje wśród nich jesiotr. Jednak nadmierne połowy w ostatnich latach doprowadziły do znacznego spadku jego populacji.

Ekosystem Morza Kaspijskiego jest bioróżnorodny. Stanowi siedlisko dla wielu gatunków roślin i zwierząt - niektóre z nich nie występują nigdzie indziej. Dlatego też znaczenie biologiczne i ekologiczne tego jeziora jest ogromne, nie tylko dla regionu, ale dla całego świata. Przybrzeżne tereny największego jeziora są domem dla wielu gatunków roślin wodnych, wśród których można wymienić między innymi aldrowandę pęcherzykowaną (z rodziny rosiczkowatych) czy też lotos. Ponadto można spotkać wiele trzcin, które porastają brzegi Morza Kaspijskiego.

Największe jezioro na świecie zamieszkiwane jest również przez liczną faunę. To ważny przystanek dla wielu ptaków wędrownych (flamingów, kaczek czy czapli). W ekosystemie można spotkać również małe bezkręgowce oraz znacznie większe zwierzęta, w tym foki. Jednak najliczniejszą grupę zwierzęcych mieszkańców Morza Kaspijskiego stanowią ryby. Jednym z najpopularniejszych gatunków, mimo częstego połowu, jest jesiotr, który jest głównym źródłem słynnego kawioru. To przysmak ceniony na całym świecie, który wiele osób traktuje jak luksusowy rarytas.

Podsumowując, w kontekście globalnym Morze Kaspijskie nie tylko stanowi ekologiczny skarb pełen niezwykłej flory i fauny. Jest również centrum gospodarczym i geopolitycznym o niebywałym znaczeniu. Właściwe zarządzanie jego zasobami jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania całego regionu.