22 na 34 wskaźniki stanu zdrowia naszej planety z rekordowymi poziomami. Co dalej?

Naukowcy z USA, Niemiec, Chin, Brazylii, Szwecji, Australii i Wielkiej Brytanii opublikowali w "BioScience" nowy raport o stanie klimatu w 2025 roku. W artykule podzielili się dokładnymi danymi ilościowymi oraz swoimi wnioskami. Szczególną uwagę przykuły tzw. wskaźniki "stanu zdrowia" planety (ang. planetary vital signs). Aż 22 spośród 34 tych wartości osiągnęło aktualnie rekordowe poziomy.

Jakie rekordy odnotowano w raporcie? Lecimy po kolei: populacja ludzkości (8,23 mld), współczynnik dzietności (2,2 urodzeń na kobietę), liczba zwierząt przeżuwających (4,24 mld), produkcja mięsa per capita (45,7 kg/rok), światowy produkt krajowy brutto (100 bln USD), zużycie węgla (165 EJ/rok), zużycie oleju (199 EJ/rok), zużycie gazu (149 EJ/rok), zużycie energii solarnej/wiatrowej (16,8 EJ/rok), emisje CO2 (40,8 gigaton/rok), łączne aktywa zaangażowane w paliwa kopalne (40,6 bln USD), jurysdykcje, które ogłosiły klimatyczny stan wyjątkowy (2360), stężenie CO2 w powietrzu (427 części na milion), stężenie metanu w powietrzu (1930 części na miliard), stężenie podtlenku azotu (339 części na miliard), wzrost zawartości ciepła w oceanach (30*1022 dżuli), kwasowość oceanu (8,05 pH), liczba ekstremalnie gorących dni względem lat 1961-1990 (+20,7% dni rocznie), zmiana masy lodu Grenlandii (-5540 gigaton), zmiana masy lodu Antarktydy (-2660 gigaton), zmiana grubości lodowców (-27,4 metrów ekwiwalentu wody) oraz globalna utrata pokrywy drzewnej spowodowana pożarami (13,5 mln hektarów/rok).

Odnotowano również drugą najwyższą utratę pokrywy drzewnej (29,6 mln hektarów/rok), drugie największe dotacje do paliw kopalnych (616 mld USD/rok), drugie największe emisje gazów cieplarnianych objęte ceną emisji dwutlenku węgla (27,8%), drugą największą anomalię temperatury powierzchni (1,54 °C) i drugą największą zmianę poziomu morza w stosunku do średniej 20-letniej (60,8 mm).

Spośród wartości nierekordowych odnotowano także wskaźniki, takie jak utrata pokrywy drzewnej Amazonii w Brazylii (0,629 mln hektarów/rok, 33 miejsce), emisje CO₂ per capita (5 ton/rok, 11 miejsce), cena węgla (19,5 USD na tonę emisji CO₂, 19 miejsce), minimalna ilość lodu morskiego w Arktyce (4,28 mln km2, 40 miejsce), nierównowaga energetyczna Ziemi (1,01 W/m2 w 12-miesięcznej średniej ruchomej, 9 miejsce), średnie globalne albedo (28,7% w 12-miesięcznej średniej ruchomej, 24 miejsce) oraz obszary, które spłonęły w Stanach Zjednoczonych (3,61 mln hektarów/rok, 7 miejsce).

Już samo to, że większość wskaźników stanowiących o stanie klimatycznym naszej planety osiągnęła rekordowe wartości, jest jednoznacznym alarmem do podjęcia działań. Dokładne wykresy ich zmian na przestrzeni lat można prześledzić w samym raporcie. Jego autorzy odnotowali także inne wnioski. Między innymi zwrócili uwagę na coraz większy przerost ekologiczny. "Liczba ludności, inwentarza żywego, spożycie mięsa i produkt krajowy brutto są na rekordowych poziomach, a tygodniowo przybywa 1,3 mln ludzi i 0,5 mln przeżuwaczy" - czytamy w raporcie.

Rekordowe stężenie CO₂ w powietrzu badacze wiążą m.in. z nagłym osłabieniem absorpcji węgla przez lądy, w tym za sprawą intensywnych pożarów lasów i El Niño. Powierzchnia lasów strawionych przez pożary wzrosła o 370% od 2023 roku, co także doprowadziło do większych emisji i utraty bioróżnorodności. Rekordowa zawartość ciepła w oceanach wpłynęła z kolei na największe bielenie koralowców, jakie kiedykolwiek zaobserwowano. Objęło ono 84% światowej rafy koralowej.

Wskutek zmian klimatycznych zagrożonych wyginięciem jest teraz ponad 3500 gatunków zwierząt. Pojawiają się także nowe dane, które dowodzą, że populacja dzikich zwierząt spada. Problemy jednak dotykają także ludzi. Raport podaje, że same powodzie w Teksasie zabiły przynajmniej 135 osób, a pożary lasów w Kalifornii wywołały szkody na 250 mld dolarów. W sumie katastrofy związane ze zmianami klimatu wywołały szkody na 18 bilionów dolarów od 2000 roku.

Co dalej? Autorzy raportu nie zostawili czytelników z samymi suchymi liczbami i faktami, lecz podzielili się także wezwaniem do zastosowania środków zaradczych. "Strategie łagodzenia zmian klimatu są dostępne, tanie i pilnie potrzebne. Od ochrony lasów i odnawialnych źródeł energii, po diety bogate w rośliny - nadal możemy ograniczyć ocieplenie, jeśli będziemy działać odważnie i szybko" - przekonują autorzy.

Eksperci zwracają także uwagę na to, że potrzebne są zmiany na poziomie systemowym. Powinny one "łączyć poszczególne podejścia techniczne z szerszymi przemianami społecznymi, zarządzaniem, polityką i ruchami społecznymi". Więcej szczegółów można przeczytać w samym raporcie (w języku angielskim).

Źródło: William J Ripple, Christopher Wolf, Michael E Mann, Johan Rockström, Jillian W Gregg, Chi Xu, Nico Wunderling, Sarah E Perkins-Kirkpatrick, Roberto Schaeffer, Wendy J Broadgate, Thomas M Newsome, Emily Shuckburgh, Peter H Gleick, The 2025 state of the climate report: a planet on the brink, BioScience, 2025;, biaf149, https://doi.org/10.1093/biosci/biaf149