"Gwiaździsta noc" van Gogha nie jest arcydziełem. Przynajmniej jeśli chodzi o fizykę
Zacięte spory za murami uczelni dotyczące nowych, rewolucyjnych teorii raczej nas nie zdziwią. Niejednokrotnie takie sceny były przedstawiane w filmach. Nic dziwnego, gdy ścierają się ze sobą różne wizje tłumaczenia podstaw funkcjonowania naszego świata, robi się gorąco niczym pod dnem wulkanu. Ale żeby fizycy spierali się o… sztukę? Nic, tylko brać popcorn i słuchać, o co chodzi.
W tym przypadku chodzi o jedno z najsłynniejszych dzień malarstwa - „Gwiaździstą noc” autorstwa Vincenta van Gogha. Postimpresjonistyczny artysta namalował obraz w czerwcu 1889 r. Przedstawia on niebo przed wschodem słońca i wioskę, częściowo inspirowane widokiem z pokoju dla uchodźców w Saint-Rémy-de-Provence w południowej Francji. Płótno jest częścią stałej kolekcji Museum of Modern Art w Nowym Jorku.
W zeszłym roku artykuł opublikowany we wrześniowym wydaniu czasopisma Physics of Fluids, pt. „Ukryte turbulencje w »Gwiaździstej nocy« van Gogha”, spotkał się ze znacznym zainteresowaniem. Chodziło o tezę, że zawirowania namalowane przez artystę są zgodne z teorią przepływu turbulentnego Kołmogorowa, która wyjaśnia, w jaki sposób wiry powietrza i wody poruszają się w dość chaotyczny sposób.
[Van Gogh] potrafił odtworzyć na swoim obrazie nie tylko wielkość wirów/zawirowań, ale także ich względną odległość i intensywność.
Publikacja doczekała się naukowej polemiki, która ukazała się w najnowszym numerze Journal of Turbulence. Artykuł „Czy w »Gwiaździstej nocy« Vincenta van Gogha kryje się ukryta turbulencja?” autorstwa dra Jamesa J. Rileya z Wydziału Inżynierii Mechanicznej Uniwersytetu Waszyngtońskiego w Seattle i dra Mohameda Gad-el-Haka z Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Jądrowej na Virginia Commonwealth University w Richmond wskazuje, że te wnioski są bezpodstawne.
Obraz van Gogha jest arcydziełem, ale nie mechaniki płynów
- Teoria Kołmogorowa, nazwana na cześć XX-wiecznego radzieckiego matematyka Andrieja Kołmogorowa, jest prawdopodobnie najsłynniejszą teorią w badaniach nad turbulencjami. Teoria ta ma zastosowanie do pola prędkości w przepływach cieczy - powiedział dr Gad-el-Hak.
Teoria ta została później rozszerzona przez dra Alexandra Obukhova i dra Stanleya Corrsina na pola skalarne w przepływie turbulentnym, takie jak gęstość cieczy, temperatura, ciśnienie i powiązane wielkości. To właśnie rozszerzenie teorii na skalary w przepływach turbulentnych zostało zastosowane przez autorów artykułu w Physics of Fluids, co autorzy uważają za błędne.
Dr Riley i dr Gad-el-Hak, jeszcze jako doktoranci na Johns Hopkins University, studiowali teorię Kołmogorowa pod czujnym okiem wspomnianego wyżej dra Corrsina. - Naszym podstawowym zarzutem… jest to, że nie ma żadnej identyfikowalnej, mierzalnej własności skalarnej płynu w obrazie, która mogłaby zostać wykorzystana do zastosowania teorii Obukhova i Corrsina - powiedział Riley. - Co więcej, założone pole przepływu atmosferycznego nawet w przybliżeniu nie spełnia założeń wymaganych przez teorię.
Amerykańscy naukowcy wnioskują zatem, że wnioski zawarte w artykule Physics of Fluidssą więc całkowicie błędne. Uważają, że „obraz jest fascynujący i bardzo abstrakcyjny, a w zasadzie to właśnie czyni go tak kultowym dziełem sztuki”.
Nawet jeśli obraz wywołał bezpodstawne zamieszanie, to z całą pewnością udało się dokonać czynu niebywałego, a mianowicie połączyć na pozór dwa zupełnie odrębne światy: nauk ścisłych i sztuki.
Źródło: Virginia Commonwealth University
Publikacja: Riley, JJ i Gad-el-Hak, M. (2025). Czy w Gwiaździstej nocy Vincenta van Gogha jest ukryta turbulencja ? Journal of Turbulence , 1-2. https://doi.org/10.1080/14685248.2025.2477244
***
Bądź na bieżąco i zostań jednym z 87 tys. obserwujących nasz fanpage - polub GeekWeek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!
