Rosjanie rozbudowują Międzynarodową Stację Kosmiczną

Moduł MLM Nauka - 2014 rok

Rosyjskie zakłady im. Chruniczewa poinformowały kilka dni temu, że zakończyły budowę modułu Nauka dla Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Na początku grudnia moduł został przetransportowany do zakładów RKK Energia, gdzie będzie przechodził testy systemów pokładowych.

Pełna nazwa modułu Nauka brzmi: Многоцелевой лабораторный модуль (MLM). Jest to duży moduł podobny do Zarji, pierwszego rosyjskiego modułu Stacji (ale sfinansowanego przez NASA), który został umieszczony na orbicie w 1998 roku. Budowa Nauki rozpoczęła się niemal równocześnie z budową Zarji stanowiąc dla niej rezerwę. Później dla niedokończonego modułu przewidywano różne zastosowania, aż ostatecznie stał się on Nauką - modułem służącym głównie do prac badawczych, ale przeznaczonym również dla odpoczynku załogi. Prace nad nim finansuje Roskosmos - rosyjska Federalna Agencja Kosmiczna.

Prace nad Nauką napotykały na różne trudności, w tym natury finansowej. Obecnie ukończenie podstawowych prac przy module pozwala liczyć, że dalsze prace dobiegną w niedługim czasie końca. Jednak według aktualnego harmonogramu Nauka ma zostać dostarczona na ISS dopiero w marcu 2014 roku (rakietą Proton M).

Dołączenie modułu Nauka do ISS będzie miało nie tylko prestiżowe znaczenie dla Roskosmosu, czy wręcz dla całego rosyjskiego przemysłu astronautycznego, który ostatnimi laty odnotował wiele porażek. Nauka przede wszystkim znacząco powiększy niezbyt obszerną rosyjską część ISS, na której ciasnotę, hałas i spartańskie warunki skarżą się rosyjscy astronauci (stacja ISS jest podzielona na dwa segmenty: rosyjski oraz międzynarodowy, ten drugi jest obsługiwany przez astronautów z USA, Europy, Japonii i Kanady). Obecnie w rosyjskim segmencie ISS komfort jest zdecydowanie niższy, ale także znacznie niższy niż w dawnej stacji Mir.

Moduł badawczo-energetyczny NEM - 2016 rok

Niemal równocześnie z zakończeniem pierwszego etapu prac nad Nauką, nastąpiło rozstrzygnięcie przetargu na budowę kolejnego rosyjskiego modułu ISS. Roskosmos wybrał do realizacji tego zadania RKK Energię - sukcesora dawnych zakładów Siergieja Korolowa.

Moduł nazwany Научно-энергетический модуль (NEM) oprócz części hermetyzowanej będzie posiadał baterie słoneczne, które zwiększą dostępną energię elektryczną umożliwiając poszerzenie programu badawczego, jak i poprawiając warunki pracy i życia załogi. RKK Energia ma zamiar zaprosić do współpracy także zagraniczne firmy w celu stworzenia możliwie nowoczesnego i zaawansowanego technicznie modułu.

Według założeń moduł NEM ma zostać ukończony do końca 2015 roku, zatem jego umieszczenia na orbicie można spodziewać się najwcześniej w 2016 roku. Zakłada się wykorzystanie tego modułu przez 17 lat.

Komentarz

Budowa ISS została rozpoczęta w 1998 roku, natomiast pierwsza stała załoga zasiedliła ją dwa lata później. Obecnie zapewnione jest funkcjonowanie stacji do 2020 roku, a prawdopodobnie będzie ona funkcjonować do 2028 roku. Zatem żywot stacji osiągnął półmetek, budowa jej międzynarodowej części została w zasadzie ukończona, tymczasem Rosja bez pośpiechu kończy budowę Nauki, a także przystępuje do budowy nowych modułów - planowane jest docelowe wybudowanie dwóch modułów NEM.

Zainteresowane agencje kosmiczne już teraz myślą o przyszłości po ISS. Z pewnością po opuszczeniu Stacji nie powstanie podobna konstrukcja na tak wielką skalę, a wysiłki pójdą być może w kierunku mniejszych baz umieszczonych np. w punkcie libracyjnym L1 lub L2, albo nawet na powierzchni Księżyca. Rosja myśli jednak o kontynuowaniu własnej stacji orbitalnej na bazie rosyjskiego segmentu - po odłączeniu go od reszty ISS powstałaby nowa stacja, dla której istnieje już nawet nazwa OPSEK (Орбитальный Пилотируемый Сборочно-Экспериментальный Комплекс). Podstawę dla niej mają stanowić właśnie Nauka oraz dwa moduły NEM (których baterie zapewnią samowystarczalność energetyczną), natomiast nazbyt już zużyte starsze moduły zostaną zniszczone. Być może ta koncepcja jest powodem, dla których - obok znanych trudności organizacyjnych i finansowych rosyjskiego programu kosmicznego - Rosja nie spieszy się z budową swoich nowych modułów.

Jan Szturc

Źródła:

- strona www zakładów im. Chruniczewa: http://www.khrunichev.ru.

- strona www zakładów RKK Energia: http://www.energia.ru.