1 stycznia znika papierowe awizo. Poczta Polska wydała ważny komunikat

Awizo to niewielka kartka pozostawiana przez listonosza w skrzynce pocztowej, gdy doręczenie przesyłki wymagającej potwierdzenia odbioru nie było możliwe z powodu nieobecności adresata. Od XIX wieku stanowiło ono informację, że przesyłka oczekuje w placówce pocztowej. Najczęściej dotyczyło listów poleconych, dokumentów urzędowych czy korespondencji sądowej. Jego pojawienie się w skrzynce oznaczało konieczność osobistej wizyty na poczcie, złożenia podpisu potwierdzającego odbiór oraz - nierzadko - długiego oczekiwania w kolejce.

Zgodnie z art. 37 pkt 3 ustawy o prawie pocztowym z 23 listopada 2012 roku, przesyłkę poleconą mógł odebrać adresat, osoba pełnoletnia zamieszkała pod tym samym adresem lub osoba posiadająca stosowne upoważnienie. Ten obraz zaczął się jednak zmieniać wraz z wprowadzeniem systemu e-Doręczeń - rozwiązania, które od 2025 roku stopniowo przejmuje rolę tradycyjnego awiza.

Elektroniczny odpowiednik listu poleconego pozwala na doręczenie dokumentów bezpośrednio do skrzynki cyfrowej, tzw. Adresu do Doręczeń Elektronicznych (ADE). Według danych Poczty Polskiej, tylko w 2025 roku nadano ponad 38,7 miliona przesyłek w ramach e-Doręczeń, z czego aż 12 milionów stanowiły w pełni cyfrowe listy polecone. Od 1 stycznia 2026 roku administracja publiczna będzie zobowiązana do korzystania z systemu wobec osób posiadających ADE.

A zatem papierowe awizo w kontaktach z urzędami niemal całkowicie zniknie, a obywatele otrzymają dokumenty w formie cyfrowej, z pełnym potwierdzeniem doręczenia. Ta zmiana eliminuje konieczność wizyt w placówkach pocztowych i wprowadza szybszy, bardziej przejrzysty i bezpieczny standard komunikacji.

System e-Doręczeń, wprowadzony ustawą z 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych i oparty na unijnym rozporządzeniu eIDAS (UE nr 910/2014), stanowi cyfrowy odpowiednik listu poleconego. Dokument trafia do specjalnej skrzynki, Adresu do Doręczeń Elektronicznych (ADE), i towarzyszy mu jednoznaczna identyfikacja nadawcy i odbiorcy. Każde doręczenie ma pełną moc prawną, równą tradycyjnemu listowi poleconemu.

Transformacja przebiega etapami. Zgodnie harmonogramem od 1 stycznia 2025 r. obowiązek korzystania z e-Doręczeń objął organy administracji publicznej, a od 1 kwietnia tego samego roku - przedsiębiorstwa zarejestrowane w KRS. Kolejny krok nastąpi 1 stycznia 2026 r., gdy znaczna część administracji będzie zobowiązana do przesyłania korespondencji wyłącznie w formie elektronicznej.

Ostatni etap przewidziano na 1 października 2026 r., kiedy obowiązek obejmie także podmioty niepubliczne wpisane do CEIDG przed końcem 2024 roku. Ten proces oznacza stopniowe wygaszanie papierowych awiz i przejście do nowej, cyfrowej rzeczywistości.

Skala zmian pokazuje, że cyfryzacja nie jest już przyszłością, lecz teraźniejszością. Według danych Poczty Polskiej, tylko w 2025 roku założono ponad dwa miliony skrzynek ADE, z czego aż trzy czwarte powstało w ciągu zaledwie dwunastu miesięcy. W tym samym czasie nadano 38,7 miliona przesyłek w ramach e-Doręczeń - w tym 12 milionów w pełni cyfrowych oraz 26,7 miliona hybrydowych, czyli w formie elektronicznej i papierowej.

Likwidacja papierowego awiza to konsekwencja głębokiej transformacji systemu doręczeń. Zostanie ono zastąpione przez elektroniczne powiadomienia w ramach systemu e-Doręczeń. Obywatel, który założy własny adres ADE, otrzyma dokumenty urzędowe bezpośrednio do swojej skrzynki elektronicznej. Informacja o nowej przesyłce trafi do niego natychmiast - poprzez e-mail lub SMS. To oznacza koniec obowiązkowych wizyt w placówkach pocztowych.

Utworzenie adresu do e‑Doręczeń nie wiąże się z żadnymi kosztami. Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku na platformie biznes.gov.pl lub edoreczenia.gov.pl, a następnie wpisania adresu do Bazy Adresów Elektronicznych (BAE). Każdy adres ADE posiada unikalny format: AE:PL-XXXXX-XXXXX-XXXXX, co zapewnia jednoznaczną identyfikację oraz pełne bezpieczeństwo przesyłek. Po jego aktywacji otrzymujemy dostęp do darmowej skrzynki e‑Doręczeń, która pozwala na kompleksowe zarządzanie całą korespondencją urzędową w formie cyfrowej.

Dla osób prywatnych, które nie zdecydują się na korzystanie z ADE, przewidziano rozwiązanie pośrednie - tzw. usługę hybrydową. W jej ramach dokument przesłany cyfrowo zostanie wydrukowany i doręczony w tradycyjnej formie. Choć zapewnia to ciągłość obsługi, nie daje pełni korzyści płynących z cyfryzacji: szybkości, przejrzystości i natychmiastowego dostępu. W praktyce papierowe awizo staje się więc reliktem, stosowanym jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Nowy system wprowadza także zasadę fikcji doręczenia. Jeśli adresat nie zaloguje się do swojej skrzynki ADE w ciągu 14 dni od udostępnienia przesyłki, uznaje się ją za doręczoną. To rozwiązanie ma ogromne znaczenie prawne - eliminuje spory o moment odbioru i wzmacnia pewność doręczeń. W tradycyjnym modelu awizowania przesyłek cywilnych obowiązywał termin siedmiu dni od drugiego zawiadomienia, po którym przesyłka wracała do nadawcy.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że błędy w adresach często prowadziły do poważnych konsekwencji. Zdarzało się, że przesyłki były awizowane pod nieaktualnym adresem, pod którym adresat już nie mieszkał. W takich sytuacjach dokument formalnie uznawano za doręczony, choć w rzeczywistości obywatel nie miał możliwości się z nim zapoznać. Wówczas osoba pozbawiona dostępu do korespondencji nie mogła wziąć udziału w postępowaniu sądowym ani bronić swoich interesów. W systemie cyfrowym błędy w adresach mailowych lub numerach telefonów mogą mieć równie poważne konsekwencje, dlatego tak istotne jest dbanie o aktualność danych kontaktowych.