Większy niż Racibórz. Wybudują rekordowy zbiornik przeciwpowodziowy

Według Polskiej Agencji Prasowej największą liczbę inwestycji związanych z ochroną przeciwpowodziową realizuje się w południowo-zachodniej części Polski. W ciągu 20 lat od powodzi wydano około miliarda złotych na inwestycje tylko na Dolnym Śląsku. Obejmowały budowę zbiorników, jazów oraz wałów.

W ostatnich latach powstały cztery takie suche poldery na Ziemi Kłodzkiej - w Boboszowie, Kosnowicach, Szalejowie i Roztokach. Jedną z ważniejszych realizacji był suchy zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny, który może pomieścić 185 mln metrów sześciennych wody, osiągając wówczas powierzchnię 26 ha. Do tego wyremontowano istniejące obiekty zabezpieczające co najmniej tysiące ha, włącznie ze starymi konstrukcjami, jak np. suchy zbiornik Bolków z 1912 roku.

Powódź pokazała, że potrzebujemy kolejnych zabezpieczeń, co zgodnie potwierdzają hydrolodzy. W tym zbiorników przeciwpowodziowych, a zwłaszcza polderów, czyli suchych zbiorników, które wypełniane są jedynie w czasie wezbrań. Na co dzień można je swobodnie użytkować, np. jako pola uprawne, czy łąki. W GeekWeeku informowaliśmy o budowie nowego polderu w województwie podkarpackim na rzece Budzisz we wsi Góra Ropczycka (będzie chronił okoliczne tereny, w tym Sędziszów Małopolski) czy powiecie bielskim (trwają rozmowy na temat dokładnej lokalizacji).

Wiadomo też, że w województwie małopolskim (przy granicy z województwem świętokrzyskim) ma powstać największy suchy zbiornik zaporowy w Polsce. Choć eksperci podkreślają konieczność budowy tego typu obiektów, mieszkańcy gmin, na których powstać na obiekt są nastawieni sceptycznie i organizują protesty. Nie chcą mieszkać w pobliżu tak dużego potencjalnego zbiornika wodnego, ale przede wszystkim nie chcą stracić domów. Inwestycja wymaga bowiem przesiedlenia co najmniej kilkudziesięciu rodzin.

Proponowana lokalizacja dotyczy górnego biegu Wisły, który na odcinku od Oświęcimia do Zawichostu zbiera wody z gór i pogórzy polskiej części Karpat. Do tego dochodzą wody z Wyżyny Krakowskiej i Wyżyny Śląskiej. Gdy spojrzymy na powyższą mapę lokalizacji zbiornika i dopływy Wisły zauważymy ujścia głównych górskich dopływów: Raby, Dunajca, Wisłoku i Sanu (a powyżej Raby jeszcze Soły i Skawy).

Jeśli nastąpią obfite i długotrwałe opady, wówczas woda może ulec wezbraniu, czego przykładem może być powódź w Sandomierzu z 2010 r. Jak przypomina muratorplus.pl fala powodziowa zalała całą prawobrzeżną część miasta a stan wody był większy niż podczas słynnej powodzi w 1997 r. Wówczas w woj. małopolskim zostało podtopionych lub zalanych ponad 8,8 tys. gospodarstw, a w całym kraju woda zalała ponad 550 tys. ha terenu.

Nowy zbiornik będzie zlokalizowany w północno-wschodniej części województwa małopolskiego, na granicy gmin Koszyce (pow. proszowicki) i Szczurowa (pow. brzeski). To właśnie tam w przeciągu dekady może powstać polder o pojemności 206 milionów metrów sześciennych. Będzie on zatem największym zbiornikiem powodziowym w kraju, przewyższając Racibórz Dolny, który jest w stanie zgromadzić 188 milionów metrów sześciennych. Budowa obejmie podniesienie 16 kilometrów obwałowań i wzniesienia od podstaw 7 kilometrów. Jednocześnie 14 kilometrów obwałowań zostanie rozebranych. Zapora czołowa będzie posiadała nawierzchnię utwardzoną dla ruchu samochodowego i ciąg pieszo-rowerowy o długości 1 kilometra.

Z konferencji, która miała miejsce we wrześniu 2024 r. wynikało, że trzeba będzie przesiedlić 750 mieszkańców i wyburzyć 250 domów. Z mapy zniknęłyby takie miejscowości jak Górka, Rząchowa i Kopacze Wielkie w gminie Szczurowa, a także Brzezinek i przysiółek Szczurowa. Wymieniony obszar to nie tylko domy, ale także obiekty rekreacyjne, przedsiębiorstwa, obiekty sakralne i dziedzictwa kulturowego, które były remontowane i dofinansowywane przez gminy. W granicach obszaru znajdzie się również Koszycki Obszar Chronionego Krajobrazu i obszar Natura 2000 Dębówka. Jak zagospodarowany zostałby polder? Propozycję przedstawia poniższa mapa.

Mieszkańcom nie podoba się ta perspektywa. Urządzają więc protesty, a Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie konsultacje społeczne. Dotąd odbyło się 5 spotkań w Sandomierzu, Szczurowej, Koszycach i Przykopie, a do 17 stycznia 2025 r. można było składać wnioski i uwagi online.

– Zdajemy sobie sprawę, że rozmowa o ewentualnym przesiedleniu jest bardzo trudna. Jednak mamy do czynienia z ogromnym zagrożeniem powodziowym. Co zrobimy, kiedy będziemy musieli się zmierzyć z powodzią o podobnej sile jak ta w dolinie Wisły w 2010 r. czy w Kotlinie Kłodzkiej, we wrześniu 2024 r.? Musimy o tym rozmawiać. Zapewniam, że konsultacje służą budowie kompromisu w sprawie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – mówi Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie Wojciech Kozak.

W trakcie dotychczasowych spotkań obawy budziła często bliskość planowanych wałów polderów. Przywoływano sytuację z ich przerwaniem w Stroniu Śląskim. – Jednak zbiornik w Stroniu Śląskim był obiektem wybudowanym na początku XX wieku (w 1907 r.). Jego pojemność, która została określona ponad 100 lat temu, była zbyt mała na dopływ, jaki pojawił się w trakcie powodzi we wrześniu 2024 r., gdzie doszło do przelania się wód ze zbiornika. Obecnie budowane zbiorniki, poldery i wały przeciwpowodziowe wykonywane są z zastosowaniem przesłon i barier przeciwfiltracyjnych w najnowszych, dostępnych technologiach – uspokajał Dyrektor RZGW w Krakowie Wojciech Kozak.

Jak możemy przeczytać na stronie RZGW w Krakowie "projektowanie potrwałoby ok. 4 lat, a sama budowa kolejne 3-4 lata". Odszkodowania będą ustalane indywidualnie i wg zapewnień mają pozwolić na "budowę domu tej samej wielkości w innej lokalizacji lub propozycję zamieszkania w nowej lokalizacji, w tzw. wiosce zastępczej, przy niezmienionych uwarunkowaniach społecznych".

Źródła: RZGW w Krakowie, bezpiecznawisla.pl, gazetakrakowska.pl, muratorplus.pl, twojapogoda.pl
Mapy lokalizacji zbiornika pochodzą z prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu: "Program działań retencyjnych stanowiący element zarządzania ryzykiem powodziowym w regionie wodnym Górnej Zachodniej Wisły i Górnej Wschodniej Wisły między Krakowem a Zawichostem".

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 88 tys. obserwujących nasz fanpage - polub Geekweek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!