Skarby kolei w Polsce. Piękne trasy, unikatowe dworce i ciekawa historia

Skarby kolei w Polsce. Niezwykłe historie, piękne trasy i perły architektury

Kolej w Polsce ma długą i burzliwą historię, która sprawia, że jest to temat ciekawy i przyciągający rzesze pasjonatów. W dodatku mimo wielu zniszczeń, jakie przyniosła II wojna światowa oraz późniejszych rozmaitych przemian, w Polsce jest sporo pięknych tras krajobrazowych i dworców, które stanowią atrakcję turystyczną. Lata zmian w funkcjonowaniu kolei i w dostępności siatki połączeń w Polsce to temat rzeka, natomiast prowadzone w ostatnich czasach projekty rewitalizacja kolei przywróciły do życia wiele zapomnianych tras. Jak zaznacza Urząd Transportu Kolejowego, widać też pozytywny trend w przewozach pasażerskich. Tylko na początku 2025 roku pociągami podróżowało ponad 33,7 mln osób.

Choć niektóre zabytkowe dworce i stacje popadły w zapomnienie, a wybrane odcinki już nie istnieją, to jednocześnie wiele architektonicznych perełek i tras przeżywa drugą młodość właśnie dzięki inwestycjom, modernizacjom i nowym przewoźnikom. Podróżowanie koleją może być więc prawdziwą przygodą, zwłaszcza gdy wybieramy trasy oferujące niezapomniane widoki. Przyjrzyjmy się najpiękniejszym trasom kolejowym oraz wyjątkowym dworcom i ich historii.

Malowniczych tras w Polsce nie brakuje - zdecydowanie jest w czym wybierać, niezależnie od tego, czy interesuje nas krótka przejażdżka, czy dłuższa podróż. Według Urzędu Transportu Kolejowego, średnia odległość przejazdu pasażera w styczniu wyniosła nieco ponad 62 km, a to oznacza ponad godzinę w pociągu. Można znaleźć takie, krótsze czy dłuższe, ładne połączenia z widokami na morze lub góry, oraz podziwiać inne charakterystyczne dla Polski krajobrazy. Na zdjęciu głównym widać pociąg sunący po wiadukcie na linii kolejowej 266 (Świdnica Kraszowice - Jedlina-Zdrój), a oto dodatkowe przykładowe 5 pięknych tras kolejowych w Polsce. Każda z nich to wyjątkowa podróż przez zapadają w pamięć tereny.

Linia kolejowa nr 286 to malownicza linia kolejowa w południowo-zachodniej Polsce, która ukazuje malowniczą scenerię woj. dolnośląskiego. Choć ma niewiele ponad 50 km, trasa biegnie przez urokliwe okolice, m.in. Góry Sowie, oferując spektakularne widoki. Jest znana z tuneli (w tym najdłuższego tunelu kolejowego w Polsce pod Małym Wołowcem - 1601 m), mostów oraz wiaduktów, w tym efektownego wiaduktu w Ludwikowicach Kłodzkich. Linia ma duże znaczenie turystyczne i historyczne, a także jest ważnym elementem infrastruktury kolejowej regionu. Trasa Wałbrzych - Kłodzko od lat uznawana jest za jedną z najpiękniejszych w Polsce. Ok. godzinna podróż Kolejami Dolnośląskimi to koszt ok. 20 zł.

Kolej Izerska biegnie przez malownicze tereny Gór Izerskich. Linia kolejowa nr 311 umożliwia podziwianie widoków na góry, lasy, potoki i pola oraz inne atrakcje regionu, sunąc przy tym krętą i stromą trasą. Niezależni od pory roku widać tu coś ciekawego, choćby szczyty otaczające Szklarską Porębę. Kolej Izerska to doskonała opcja dla turystów szukających spokoju i kontaktu z naturą oraz zwiedzania ciekawych okolic, bo nie tylko sama podróż koleją, ale i miasta, które ta trasa łączy, mają wiele do zaoferowania. Kolej Izerska uznawana jest za jedną z najciekawszych w Polsce. Koszt ok. godzinnej podróży Kolejami Dolnośląskimi to ok. 15 zł.

Trasa kolejowa łącząca Redę z Władysławowem i prowadząca dalej do Helu to linia, która prowadzi wzdłuż wybrzeża Bałtyku, oferując pasażerom niezapomniane widoki na morze. Linia kolejowa nr 213 jest jedyną w Polsce normalnotorową linią kolejową zbudowaną na mierzei. Biegnie przez Pobrzeże Kaszubskie i Mierzeję Helską, blisko morza, a jednak na niektórych odcinkach ma charakterystykę typową dla linii podgórskich. Licząca ok. 60 km trasa umożliwia podróżującym podziwianie malowniczych plaży i nadmorskich krajobrazów. Jest to jedna z najciekawszych tras w Polsce, szczególnie ceniona przez turystów wybierających się na Hel, gdzie znajduje się m.in. latarnia morska. Trwająca nieco ponad godzinę podróż Polregio to koszt ok. 20 zł.

Trasa wiedzie przez zachwycające obszary Beskidu Żywieckiego. Czekają tu na podróżnych malownicze widoki na góry, lasy i beskidzkie wioski. Trasa Kolei Beskidzkiej uznawana jest za jedną z najpiękniejszych w Polsce. Aktualnie trzeba mieć na uwadze, że trwa modernizacja linii, która wkrótce usprawni kursowanie pociągów. “Chcemy, aby walory turystyczne i krajobrazowe okolic linii stały się impulsem do rozwoju gmin, przez które ona przebiega”, przekazało Stowarzyszenie Kolej Beskidzka w odniesieniu do rewitalizacji i rozwoju linii. Kolej Beskidzka przyciąga turystów nie tylko sposobem na dotarcie w góry w sezonie, ale i swoją niepowtarzalną atmosferą i widokami, zwłaszcza w okresie wiosennym i jesiennym, kiedy przyroda oferuje wyjątkowe kolory.

Bieszczadzka Kolejka Leśna to nieco inna atrakcja, ale przy tym wciąż jedna z najbardziej atrakcyjnych tras w Polsce. To kolej wąskotorowa o szerokości toru 750 mm, która nosi mianonajwyżej położonej linii wąskotorowej w Polsce. Wąskotorówka kursuje na odcinku z Majdanu koło Cisnej do Balnicy lub Solinki (wówczas za parowozem), prowadząc przez malownicze, dzikie tereny Bieszczad. W obu punktach na podróżnych czeka coś ciekawego - muzeum i oferta gastronomiczna. Trasa biegnie przez piękne lasy i wzniesienia, można z bardzo bliska zaobserwować florę i faunę Bieszczad. Stukot kół i obcowanie z przyrodą Bieszczad daje niezapomniane wrażenia niezależnie od pogody. Warto mieć na uwadze, że kursowanie odbywa się w ściśle określonych terminach, a bilety warto rezerwować z wyprzedzeniem. Informacje o przejazdach i bilety można znaleźć na oficjalnej stronie Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej.

Oprócz samych tras ważne są także odwiedzane podczas podróży dworce. Niektóre z nich są wyjątkowo piękne, z innymi wiążą się różnorodne historie, a jeszcze inne wyróżnia coś specjalnego. Takich miejsc jest na mapie Polski wiele, można by stworzyć cały przewodnik - a oto przykładowe 3 najpiękniejsze dworce kolejowe w Polsce.

Dworzec Główny we Wrocławiu jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych dworców kolejowych w Polsce, a jego historia sięga XIX wieku. W czasach przedwojennych dworzec był niezwykle reprezentacyjny, z bogatymi detalami w jego wnętrzach oraz przestronnymi poczekalniami. Generalny remont i rozbudowa prowadzone w minionych latach przywróciły blask i tak ciekawie prezentującemu się wcześniej założeniu, zwiększając przy tym funkcjonalność dworca. Dziś budynek cieszy się popularnością nie tylko jako dworzec, ale i punkt organizowania rozmaitych wydarzeń, np. targów książek i komiksów, spotkań z autorami, etc.

Mieszczący się w zabytkowym budynku dworzec w Gdańsku to prawdziwa perełka na kolejowej mapie Polski. Jego historia również sięga XIX wieku, budynek wzniesiono w stylu tzw. gdańskiego renesansu i pamięta on wiele wydarzeń. W 1945 r. został podpalony - po wojnie go odrestaurowano, by podczas protestów w grudniu 1970 r. znów uległ podpaleniu. Wiele razy przechodził większe i mniejsze remonty oraz modernizacje. Dziś Gdańsk Główny cieszy się zainteresowaniem nie tylko podróżnych korzystających z oferty przewoźników, ale i turystów, którzy dotarli do Gdańska innym środkiem transportu, ale obierają dworzec za ciekawy punkt wycieczki.

Stacja w woj. podkarpackim od XIX wieku była wielokrotnie przebudowywana i remontowana, ale zachowała swój wyjątkowy charakter do dziś. Niezwykłe wnętrze dworca w Przemyślu to coś, co przyciąga tu nawet osoby, które nie wybierają się w podróż pociągiem. W holu dworca są bowiem malowane plafony, dzieła Feliksa Wygrzywalskiego i Jana Talagi. Piękne kompozycje przedstawiają herby i symbole rzemiosł. Ponadto na stacji znajduje się kolejowe polsko-ukraińskie pasażerskie przejście graniczne. Ciekawostką jest też jedno z połączeń obsługiwanych przez dworzec, w którym pociąg Przemyślanin łączy dwa krańce Polski. Ze względu na długość trasy nazywa się go niekiedy polskim Orient Expressem.

Kolej w Polsce przeszła wiele zmian, udało się wprowadzić innowacje i wyremontować różne odcinki, jednak mowa tu o przemianach nie tylko pozytywnych. Zlikwidowano tysiące kilometrów linii kolejowych, na niektórych trasach ograniczono też liczbę kursów. Takie nieco zapomniane miejsca wciąż przyciągają uwagę dzięki malowniczym widokom i ciekawym stacjom, które kryją w sobie historię regionu oraz różnym inicjatywom, które mają na celu zachowanie tych obiektów. Oto przykładowe 3 ciekawe miejsca na kolejowej mapie Polski.

Zabytkowa, pochodząca z XIX wieku nieruchomość na Śląsku. Dawny dworzec przechodził wiele remontów i modernizacji, a niedawno zyskał też nowe życie jako Stacja Kultury - miejsce aktywności lokalnej i zagłębie edukacji oraz sztuki. Zapomniany nieco obiekt tym sposobem ożył, pełniąc jednocześnie obok tych nowości swoje pierwotne funkcje dworca kolejowego. Ciekawa jest też okolica - w Pyskowicach mieści się choćby Skansen kolejowy.

- Teren skansenu w Pyskowicach to obszar absolutnie wyjątkowy, które żyje dzięki prawdziwym pasjonatom. Wielokrotnie był przedstawiany w mediach społecznościowych jako miejsce opuszczone lub cmentarzysko pociągów, co jest nieprawdą, a w dodatku krzywdzi wizerunek tego miejsca - przekazała Geekweekowi Joanna Stebel, popularyzatorka historii i kultury Śląska.

Warto zdwiedzić dworzec i okolice np. w ramach Industriady - święta Szlaku Zabytków Techniki.

- Dziedzictwo kolejowe wciąż wymaga większej uwagi i zrozumienia, będąc jednocześnie częścią dziedzictwa przemysłowego. Cieszy zatem fakt, że na mapę Industriady trafia kolejne miejsce związane z koleją! - zaznacza rozmówczyni, która działa w sieci pod pseudonimem Sassy Silesian. - Należy dodać, że Pyskowice (dawniej Peiskretscham) były bardzo ważnym miejscem na przedwojennej mapie kolejowej. Pyskowicka kolej piaskowa i jej powojenny dziedzic zaopatrywała w piasek różne kopalnie, a w czasie drugiej wojny światowej trwała tutaj budowa gigantycznego węzła kolejowego, który nie został ukończony, a który dziś możemy zwiedzić, gdyż znajduje się w pobliżu skansenu. Są to Bały Pyskowickie. Pyskowice są miastem przepełnionym historią, a skansen jest ich absolutną perełką. Przedsmak tego, co mogłaby przynieść rewitalizacja tego niezwykłego miejsca, daje właśnie Stacja Kultury, czyli dworzec kolejowy adaptowany na cele kulturalne, gospodarcze i społeczne.

Kolej Doliny Bobru to malownicza linia kolejowa biegnąca wzdłuż rzeki Bóbr, łącząca Jelenią Górę z Lwówkiem Śląskim. Choć tę dolnośląską trasę uznaje się za jedną z najpiękniejszych w Polsce, aktualnie jest ona wyłączona z użytku. Zły stan mostów, wiaduktów i tuneli nie pozwala na jej użytkowanie. Ma ona jednak zostać odbudowana i istnieje szansa na to, że wkrótce znów zaczną jeździć tu pociągi. Jedną ze stacji na trasie jest Pilchowice-Zapora. Choć wpisany do rejestru zabytków obiekt popadł w ruinę, to wciąż jest ciekawy - rozciąga się stąd widok na góry, zaporę i Jezioro Pilchowickie, a okolica pełna jest też innych ciekawych obiektów i atrakcji.

Dworzec kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim w woj. kujawsko-pomorskim to ciekawe, choć nieco zapomniane założenie. Obiekt pochodzi z XIX w. i jest jednym z najważniejszych zabytków miasta. Uznawany jest również za najdłuższy dworzec kolejowy w Europie! W przeszłości był to jeden z najważniejszych punktów transportu kolejowego w tej części Królestwa Polskiego, między zaborem pruskim i rosyjskim. Swego czasu mieszkał tu nawet car Aleksander II. Wciąż kursują tu pociągi, więc warto wybrać się w podróż i obejrzeć ten cenny obiekt zachowanej architektury dworcowej w Polsce.

***

Bądź na bieżąco i zostań jednym z 88 tys. obserwujących nasz fanpage - polub GeekWeek na Facebooku i komentuj tam nasze artykuły!