Noce spadających gwiazd 2024. Kiedy deszcz meteorów?

Na początek warto wyjaśnić ważną kwestię: "spadające gwiazdy" nie mają wiele wspólnego ze swoją nazwą. A to dlatego, że:

Na czym więc polega faktycznie deszcz meteorów - bo to o nim mowa? To sytuacja, kiedy powłokę gazową otaczającą Ziemię przelatuje jednocześnie wiele meteorów należących do tego samego roju. O "deszczu" mówi się, gdy zenitalna liczba godzinna przekracza 100. Oznacza to, że podczas godziny obserwator może na bezchmurnym niebie zaobserwować co najmniej 100 meteorów przy:

Warto wspomnieć, że to zjawisko obserwowano już w czasach starożytnych. Pierwszą wzmiankę można znaleźć w zapiskach z 16 marca 687 roku p.n.e., z okresu rządzenia w Chinach dynastii Zhou.

Skoro już wiesz, że po niebie przelatują meteory, a nie gwiazdy, czas się zastanowić czym one są.

Otóż meteor to świecący ślad pozostawiany przez meteoroid, który porusza się w atmosferze ziemskiej. Jest on zatem zjawiskiem, a nie "fizycznym" obiektem. Swoista "łuna" powstaje, ponieważ z powierzchni meteoroidu uwalniają się pary, które "zderzają się" z nagrzanymi, zjonizowanymi gazami w atmosferze. Może być również efektem powstania dymu w procesie ablacji (topienia się lodu) na meteoroidzie.

Czym zatem jest meteoroid, z którego unosi się świecący ślad? To okruch skalny mniejszy od planetoidy, który porusza się po orbitach wokół Słońca. Orientacyjnie jego średnica może wynosić od 0,1 mm do 10 m. Mniejszy od niego jest już tylko pył kosmiczny.

Warto wiedzieć, że meteoroidy:

Podsumujmy więc: meteoroidy mogą wytwarzać świecący ślad - to zjawisko jest określane jako meteory. Natomiast meteoryty to meteoroidy, które nie spaliły się w ziemskiej atmosferze i dotarły do powierzchni naszej planety.

Dla omawianego tematu ważne są jeszcze dwa pojęcia.

Po pierwsze - rój meteorów. Czym jest? To zjawisko związane ze spalaniem się drobinek materii z roju meteoroidów po wejściu w atmosferę Ziemi. Te elementy materii kosmicznej wypływają z jednego punktu w sferze niebieskiej. Nazywa się go radiantem. Roje meteorów wchodzą w ziemską atmosferę cyklicznie, każdego roku, a ich nazwy są zaczerpnięte od gwiazdozbiorów, z których się wywodzą. Np. słynne Perseidy mają źródło w komecie 109P/Swift-Tuttle, której radiant osiąga maksimum aktywności w gwiazdozbiorze Perseusza, a dokładniej niedaleko gwiazdy Eta Persei.

Po drugie - deszcz meteorów. To zjawisko, w którym wiele meteorów należących do tego samego roju przelatuje w tym samym czasie przez atmosferę ziemską. Warto wiedzieć, że:

Oto najważniejsze roje, które mogą stanowić źródło deszczu meteorów.

Kwadrantydy. To rój meteorów, który jest aktywny na początku stycznia.

Lirydy pojawiają się na niebie w drugiej połowie kwietnia.

Eta Akwarydy pojawiają się od połowy kwietnia do końca maja, a maksymalna aktywność przypada zazwyczaj na początek tego drugiego miesiąca.

Perseidy są chyba najlepiej znanym rojem meteorów - m.in. z uwagi na regularność ich pojawiania się. Można je zaobserwować od połowy lipca do drugiej połowy sierpnia. Kulminacja roju następuje mniej więcej w połowie sierpnia.

Drakonidy pojawiają się na niebie co roku, na początku października.

Orionidy pojawiają się w okresie między początkiem października a początkiem listopada, a ich maksimum ma miejsce w drugiej połowie miesiąca.

Leonidy. Ten rój meteorów jest aktywny w środkowej części listopada, a na deszcz meteorów można liczyć mniej więcej 17-18 listopada.

Geminidy to rój meteorów, który można wypatrywać na niebie w grudniu, a zwłaszcza w połowie miesiąca.

W 2024 roku będzie można wielokrotnie podziwiać deszcze meteorów. Poniżej wskazujemy konkretne daty, które będą najbardziej sprzyjały "nocnym polowaniom".

Szansa na zobaczenie pierwszego spektaklu świetlnego na niebie pojawi się już 3 i 4 stycznia 2024 roku. Spadające gwiazdy, jakie się wtedy pojawią, to Kwadrantydy. Księżyc wejdzie wówczas w ostatnią kwadrę, co - przy braku zachmurzenia - może dać warunki do obserwacji nieba.

Na kolejny deszcz meteorów trzeba będzie poczekać do kwietnia i maja. Do kiedy dokładnie?

Na letnim niebie spadające gwiazdy pojawią się dwukrotnie. 27 i 28 lipca 2024 roku spadające gwiazdy widoczne na niebie to Południowe Delta Akwarydy. O której godzinie spadające gwiazdy będą najbardziej wyraźne? W pierwszej połowie nocy, ok. 23:30.

Perseidy to najsłynniejszy rój meteorów. Jest on aktywny na niebie w okolicach między 17 lipca a 24 sierpnia.

Kiedy obserwować Perseidy w 2024 roku? 12 sierpnia 2024 roku spadające gwiazdy osiągną maksimum. Ponieważ Księżyc znajduje się wówczas w pierwszej kwadrze, obserwacje najlepiej rozpocząć około północy. Wówczas jego blask nie powinien już zakłócać widoczności.

Kolejny podniebny taniec będzie można obserwować w październiku. To wtedy na niebie pojawią się Drakonidy? Kiedy dokładnie? 8 i 9 października 2024 roku spadające gwiazdy z tego roju osiągną maksimum aktywności.

O której będą spadające gwiazdy w październiku? Ich aktywność rozciągnie się na dwa wspomniane dni. Jednak z uwagi na to, że Księżyc będzie się zbliżać do pierwszej kwadry, najlepiej rozpocząć obserwacje po północy.

W listopadzie, o ile pogoda pozwoli, warto poszukać na niebie Leonidów. 18 listopada 2024 roku spadające gwiazdy z tego roju osiągną swoje maksimum aktywności. Obserwacje najlepiej prowadzić w II połowie nocy.

Ostatni deszcz meteorów będzie miał miejsce w grudniu. Najlepszy termin na jego podziwianie to 13 grudnia 2024 roku. Spadające gwiazdy z roju Geminidów osiągną wówczas swoje maksimum. Tej samej nocy nastąpi Zakrycie Plejad przez Księżyc (96%). Będzie się działo!

Pamiętaj! Zanim wybierzesz się na poszukiwanie "spadających gwiazd", warto się dobrze przygotować. Jak?