Odkryto tajemniczą stożkowatą czaszkę sprzed 6200 lat. Ma dziwną ranę
W trakcie wykopalisk na wpisanym na listę UNESCO stanowisku Chega Sofla w zachodnim w Iranie odnaleziono nietypowe szczątki. Stożkowato wydłużona czaszka z dużą raną przyciągnęła uwagę naukowców, którzy dokładnie ją zbadali. Do kogo należała, dlaczego ma taki kształt i czemu została rozbita?
Niezwykłe znalezisko na obszarze wpisanym na listę UNESCO
Chega Sofla to wpisany na listę UNESCO obszar w zachodnim Iranie, obejmujący osadę i cmentarz. To największe znane stanowisko prehistoryczne w obszarze Zatoki Perskiej, które obejmuje ślady z V tysiąclecia p.n.e. Z miejscem tym związanych jest wiele interesujących odkryć archeologicznych, a prowadzone tam prace wciąż przynoszą nowe znaleziska.
Wykopaliska archeologiczne w Chega Sofla doprowadziły m.in. do odkrycia jednego z najrzadszych miejsc rytualnych sprzed 6000 lat. Teraz archeolodzy pracujący przy wykopaliskach na cmentarzysku Chega Sofla natrafili na kolejny intrygujący ślad przeszłości - w zbiorowym pochówku odnaleźli stożkowatą czaszkę, charakteryzującą się specyficzną raną. Zagadkowe szczątki przyciągnęły uwagę badaczy.
W grupowym grobie odkryto stożkowato wydłużoną czaszkę sprzed 6200 lat
Stożkowa czaszka przecięta raną należała według badaczy do młodej kobiety - miała ona mniej niż 20 lat w momencie śmierci, a zmarła ok. 6200 lat temu na skutek urazu głowy. Specyficzny wygląd czaszki spowodowany był celowymi zabiegami - czaszka była zmodyfikowana poprzez ciasne bandażowanie głowy od młodego wieku, co nadało jej stożkowaty kształt. Jeśli chodzi o uraz, złamania obejmowały kości ciemieniowe i czołowe, bez oznak gojenia.
Użyto tomografii komputerowej i analizowano różne przekroje czaszki, by ocenić zmiany w grubości kości, naturę złamań i osady wewnątrz czaszki. Studium wykazało, że kości w zdeformowanej części czaszki były cieńsze niż standardowo, co zwiększało ryzyko uszkodzenia głowy. Uderzenie, które spowodowało uraz, było natomiast tak silne, że złamało też niezmodyfikowaną część czaszki.
- Według analizy tomografii komputerowej złamanie zostało spowodowane przez przedmiot, który nie przebił sklepienia czaszki ani nie miał ostrych krawędzi. Według obserwacji przedmiot o szerokich krawędziach poważnie uszkodził czaszkę tej młodej kobiety w ostatnich chwilach jej życia - informują badacze z Uniwersytetu Tarbiat Modares w Iranie.
Zmodyfikowana czaszka z Iranu pozostaje owiana tajemnicą
Kto i dlaczego rozbił czaszkę młodej kobiety? Nie są znane przyczyny decyzji o deformacji głowy tej kobiety ani powody uszkodzenia jej czaszki. Badacze zaznaczają, że nie ma nawet dowodów na celowe uderzenie, a do tego nie udało się odnaleźć reszty szkieletu wśród wymieszanych szczątków z masowego pochówku. Odkrycie ma jednak kilka ważnych implikacji dla nauki. W różnych kulturach modyfikacja czaszki była bowiem częścią rytuałów lub tradycji społecznych. Na stanowisku Chega Sofla w minionych latach znaleziono łącznie już ponad tuzin takich wydłużonych czaszek. To wskazuje na złożoność kulturową grupy zamieszkującej tereny zachodniego Iranu w epoce miedzi. Odkrycie dostarcza tym samym więcej informacji o życiu i zwyczajach ludzi zamieszkujących ten region około 6 tys. lat temu.
Zabiegi związane z celową deformacją czaszki są znane nauce, były bowiem praktykowane przez różne kultury w różnych zakątkach świata: mogły być związane np. z oznaką statusu społecznego, aspektami wizualnymi, wskazaniem roli w grupie. Najsłynniejszym przykładem celowej deformacji czaszek są znaleziska z Peru - czaszki z Paracas mają ekstremalnie wydłużony kształt.
Czaszce z cmentarza Chega Sofla przyjrzeli się naukowcy Mahdi Alirezazadeh i Hamed Vahdati Nasab, a wyniki badań opublikowali na łamach "International Journal of Osteoarchaeology". Więcej o stanowisku można przeczytać na stronie UNESCO.
