Polska jest jednym z największych producentów srebra. Wydobywamy też złoto

Procesy zachodzące na Ziemi skutkują niezwykłymi krajobrazami na jej powierzchni, takich obecność majestatycznych gór, ale także niebezpiecznych wulkanów. Skały znajdujące się w podłożu warunkują typy gleb znajdujące się na powierzchni, czy występowanie niektórych typów jezior. Ale z punktu widzenia gospodarki istotne są znajdujące się tam konkretne pierwiastki, które można wykorzystać do produkcji energii, w przemyśle (w tym zaawansowanych technologii) i wielu innych branżach.

Obecnie zwraca się uwagę na występowanie metali ziem rzadkich, tj. grupy 17 pierwiastków, do których należą skand i itr z grupy skandowców (III grupa układu okresowego) oraz wszystkie 15 pierwiastków z grupy lantanowców (wydzielonej z układu okresowego) - lantan, cer, prazeodym, neodym, promet, samar, europ, gadolin, terb, dysproz, holm, erb, tul, iterb i lutet. Ich cechy są bardzo poszukiwane przez przemysł energetyczny i technologiczny. Poszczególne pierwiastki używane są m.in. w przemyśle kosmicznym, w bateriach, kliszach rentgenowskich, prętach sterujących reaktorów, a także do produkcji laserów, silnych magnesów czy światłowodów.

Niezmiennie od lat wśród najbardziej pożądanych pierwiastków znajduje się także srebro i złoto. Kojarzymy je przede wszystkim z jubilerstwa oraz cennego kruszcu, którym możemy zabezpieczać swoje finanse. Ze względu na swoje właściwości fizyczne wykorzystywane są także w przemyśle elektronicznym, elektrotechnicznym, w medycynie, optyce, energetyce, motoryzacji, fotowoltaice i wielu innych branżach.

Myśląc o wydobyciu złota, prawdopodobnie Polska nie będzie krajem, który przychodzi nam do głowy (i słusznie) jako lider. Prędzej w naszych myślach pojawi się gorączka złota w Stanach Zjednoczonych, kopalnie w Australii czy Afryce. Jednak na naszych ziemiach wydobycie złota sięga czasów starożytnych, choć nie jesteśmy w stanie dokładnie datować początków. Około IV-III wieku p.n.e. przybyli na nasze ziemie Celtowie, którzy poszukiwali złota w rejonie Karpacza, o czym świadczą typowe dla nich kształty starych szybów górniczych.

Zdecydowanie więcej możemy powiedzieć o eksploatacji tego kruszcu od czasów średniowiecza, a szczytowy okres przypadał na XII-XV wiek. Na początku na Śląsku nie kopano w skałach, a płukano piaski rzeczne Kaczawy (okolice Legnicy, Złotoryja), Bobra Wielkiego (okolice Bolesławca, Lwówek Śląski) i Małego oraz Kwisy (Szklarska Poręba, Przesieka i Karpacz). Górnictwo na Dolnym Śląsku skończyło się w zasadzie w XV w. w wyniku załamania przemysłu, jako konsekwencja wojny trzydziestoletniej.

XVI w. był z kolei czasem świetności Złotego Stoku, kiedy wydobywano tam rocznie 110 km złota. Jednak kosztowny proces wydobywania i przetwarzania sprawił, że kopalnia nie przetrwała konkurencyjności importowanego kruszcu. Wydobycia próbowano również w Karpatach, ale tamtejsze kopalnie okazały się nierentowne. Obecnie dawne kopalnie pełnią rolę atrakcji turystycznych, zwłaszcza w dobie promowania geoturystyki.

Obecnie wydobycie złota i srebra prowadzi KGHM Polska Miedź S.A. Nie jest to jednak docelowy surowiec, a wydobywany przy okazji pozyskiwania miedzi. – W KGHM Polska Miedź S.A. metale szlachetne tj. złoto i srebro są kopalinami towarzyszącymi przy złożach rudy miedzi. W przypadku złota, jego produkcja odbywa się na bazie urobku przeznaczonego do produkcji miedzi oraz srebra. W specjalistycznym procesie technologicznym KGHM pozyskuje złoto z tak zwanego szlamu anodowego, który jest też określany jako czarne błoto. Są to zanieczyszczenia, jakie powstają po przetwarzaniu innych metali, w tym przypadku jako pozostałość po procesie rafinacji elektrolitycznej srebra. W ten sposób powstaje złoto w formie drobnego proszku, które jest następnie wytapiane w specjalnym piecu indukcyjnym w celu usunięcia ewentualnych zanieczyszczeń – poinformowała KGHM w mailu do GeekWeeka.

Jak dużo złota się wydobywa? – Rafinowane złoto jest odlewane w sztabki o znormalizowanych rozmiarach mających od 0,5 kilograma do 12 kilogramów. Zawartość złota wynosi ponad 99,95% Au. Średnio KGHM co roku produkuje ok. 100 000 uncji trojańskich złota, co przekłada się na ponad 3 tony. Należy jednak pamiętać, że jest to produkcja hutnicza i nie jest równoznaczna z ilością złota pozyskanej wyłącznie ze złóż krajowych – dodaje spółka. Znacznie lepiej nasz kraj wypada, jeśli chodzi o produkcję srebra.

W Polsce złoża srebra występują m.in. na Dolnym Śląsku, na monoklinie przedsudeckiej i w niecce północnosudeckiej. Są one związane z formacją łupków miedzionośnych. Główne złoża o dużym znaczeniu gospodarczym występują w okolicach Lubina, Polkowic i Głogowa na monoklinie przedsudeckiej. W 2022 roku zatwierdzono dokumentację jednego nowego złoża Retków-Grodziszcze w województwie dolnośląskim.

Srebro w Polsce jest ściśle związane z występowaniem rud miedzi. Jest ono mniejszościowych dodatkiem (średnio ok. 20 proc. wartości) w tych złożach i nie występuje oddzielnie. Co najwyżej incydentalnie wartość srebra w złożu może dorównywać głównemu składnikowi, tj. miedzi. KGHM sprzedaje je w postaci granulatu, oraz gąsek, czyli sztabek. Pierwsze dostarczane jest do zakładów produkujących materiały do fotografii, zakładów jubilerskich oraz metalowych produkujących stopy z zawartością Ag. W formie gąsek trafia głównie do instytucji finansowych.

– KGHM jest jednym z największych producentów srebra metalicznego. Firma rocznie wytwarza średnio około 1200 ton tego cennego metalu. Srebro katodowe o zawartości powyżej 99,99 Ag (tzw. cztery dziewiątki) jest produkowane w postaci sztabek (gąsek) o wadze 1000 uncji jubilerskich (32,15 kg) oraz granulatu. Srebro dostarczane jest w formie granulatu do zakładów produkujących materiały do zakładów jubilerskich oraz metalowych produkujących stopy z zawartością Ag. Srebro w formie gąsek (sztabek) trafia głównie do instytucji finansowych – informuje spółka.

Według rankingu World Silver Survey 2024 KGHM Polska Miedź S.A. jest drugim największym producentem srebra na świecie. Złoto i srebro produkowane są przez należącą do KGHM Hutę Miedzi Głogów.