Naukowcy odkryli, że aż 168 popularnych substancji chemicznych nam szkodzi
Naukowcy z Wielkiej Brytanii przebadali ponad 1000 popularnych substancji chemicznych i odkryli, że aż 168 spośród nich nam szkodzi. Środki obecne w żywności, wodzie i środowisku w szczególności osłabiają dobrą mikrobiotę jelitową, co przekłada się na całe nasze zdrowie. Większość z nich nie była nawet wcześniej podejrzewana o działanie antybakteryjne. Badacze odkryli też, że pod wpływem tych substancji bakterie wykształcają antybiotykooporność, co wcale nam nie służy. Badanie zostało omówione w prestiżowym "Nature Microbiology".
Spis treści:
- Pestycydy i chemia przemysłowa zabijają dobre bakterie jelitowe
- Substancje szkodliwe dla człowieka. Odkryli nieznane wcześniej interakcje
- To odkrycie może wpłynąć na standardy i oznaczenia bezpieczeństwa na produktach
Pestycydy i chemia przemysłowa zabijają dobre bakterie jelitowe
Naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge (Wielka Brytania) opublikowali wyniki swoich badań laboratoryjnych prowadzonych na dużą skalę. Wzięli pod lupę (a raczej pod mikroskop) w sumie 1076 substancji chemicznych i zbadali ich wpływ na 22 gatunki bakterii jelitowych. To ogromna liczba substancji, bowiem zwykle bada się jedną lub maksymalnie kilka. Spośród tych syntetycznych substancji aż 168 okazało się toksycznych dla mikrobioty jelitowej zdrowych ludzi. W życiu codziennym te substancje przenikają do naszego organizmu wraz z żywnością, wodą i podczas ekspozycji na warunki środowiskowe.
"Te chemikalia hamują rozwój bakterii jelitowych, o których uważa się, że są niezbędne dla zdrowia" - czytamy w oświadczeniu University of Cambridge. "Substancje chemiczne, które mają toksyczne działanie na bakterie jelitowe, obejmują pestycydy, takie jak herbicydy i insektycydy, którymi opryskuje się uprawy żywności, a także przemysłowe środki chemiczne, używane w środkach zmniejszających palność i tworzywach sztucznych".
Badacze odkryli również, że bakterie próbują stawiać opór niszczącym je chemikaliom, zmieniając swoje funkcje. Jednocześnie wykształcają one odporność na antybiotyki takie jak ciprofloksacyna. Antybiotykooporność w kontekście dobrych bakterii jelitowych może wydawać się działaniem korzystnym, jednak eksperci wskazują też na negatywną stronę. "Jeśli to wydarza się w jelicie człowieka, może sprawić, że infekcje będą trudniejsze do wyleczenia" - zwracają uwagę autorzy tego systematycznego badania przesiewowego in vitro.
Substancje szkodliwe dla człowieka. Odkryli nieznane wcześniej interakcje
Badanie wykazało w sumie 588 interakcji hamujących (ang. inhibitory interactions), co w przypadku mikrobiomu jelitowego oznacza, że wspomnianych 168 szkodliwych substancji może hamować wzrost i funkcje dobroczynnych bakterii, takich jak np. B. uniformis, C. difficile czy E. coli.
Najwięcej takich szkodliwych interakcji wywoływały fungicydy (grzybobójcze środki ochrony roślin - 30%), chemia przemysłowa (w tym PFAS, czyli związki perfluoroalkilowe, znane jako wieczne chemikalia - 27%), akarycydy (pestycydy zwalczające roztocza - 23%), inne chemikalia (17%), insektycydy (13%), herbicydy (środki do zwalczania chwastów - 11%), a także metabolity pestycydów (5%).
Autorzy badania twierdzą, że większość tych substancji nie miała wcześniej zgłaszanych właściwości antybakteryjnych, a ich producenci nie mają obowiązku ostrzegania przed ich wpływem na mikrobiotę człowieka. Ta składa się z ponad 4500 szczepów bakterii, których równowaga jest kluczowa dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.
Dysbioza jelitowa, czyli stan zaburzenia tej równowagi, polegający na zmniejszeniu liczebności dobroczynnych bakterii, skutkuje problemami trawiennymi i psychicznymi, osłabieniem odporności czy chorobami skóry. Te z kolei mogą prowadzić do kolejnych schorzeń i w efekcie kuli śnieżnej - do pogarszania się kolejnych aspektów naszego zdrowia oraz kondycji.
To odkrycie może wpłynąć na standardy i oznaczenia bezpieczeństwa na produktach
Co dalej? Jako że to badanie przesiewowe zostało przeprowadzone w warunkach in vitro, naukowcy zaznaczają, że potrzebne są jeszcze nowe dane. "Teraz, gdy zaczęliśmy odkrywać te interakcje w środowisku laboratoryjnym, ważne jest, by zacząć gromadzić więcej danych na temat rzeczywistego narażenia na substancje chemiczne, aby zobaczyć, czy występują podobne efekty w naszych ciałach" - powiedział prof. Kiran Patil z MRC Toxicology Unit na University of Cambridge, starszy autor badania.
"Zebrane razem, nasze wyniki sugerują, że aktywność antybakteryjna zanieczyszczeń chemicznych powinna być brana pod uwagę w przyszłych badaniach nad mikrobiomem i pojawianiem się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, a także w ocenach toksykologicznych" - dodają autorzy badania.
Zanim te problemy zostaną zaadresowane, eksperci zalecają unikania ekspozycji na szkodliwe chemikalia. Najprostszym sposobem jest dokładne mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem. Rekomendowane jest także unikanie syntetycznych środków ochrony roślin w naszych ogrodach.
Źródło: Roux, I., Lindell, A.E., Grießhammer, A. et al. Industrial and agricultural chemicals exhibit antimicrobial activity against human gut bacteria in vitro. Nature Microbiology 10, 3107-3121 (2025). https://doi.org/10.1038/s41564-025-02182-6
