Biegun północny zmienił swoją pozycję. Jest bliżej Rosji

Biegun magnetyczny różni się od geograficznego tym, że nie znajduje się na szerokości geograficznej 90 stopni, ale ma tendencję do dryfowania, co jest spowodowane obecnością rozgrzanego, metalowego wnętrza Ziemi. Naukowcy odkryli to już w XIX w. Co więcej, zauważono, że zaczął się przemieszczać coraz szybciej. Początkowo z 15 km rocznie przyspieszył do około 55 km rocznie. W 2018 roku magnetyczny biegun północny ominął Międzynarodową Linię Daty i wszedł na półkulę wschodnią. Od lat 90. XIX w. do tej pory przesunął się od Kanady w kierunku Syberii o 2250 kilometrów.

W tym momencie ruch śledzony jest nie tylko ze względu na naukową ciekawość. Znajomość położenia magnetycznego bieguna południowego ma praktyczne znaczenie, zwłaszcza w systemach GPS, które opierają się na narzędziu zwanym World Magnetic Model (modelu przewidującym, gdzie obecnie powinien znajdować się biegun magnetyczny). Tak więc wpływa na wszystko, od smartfonów po okręty podwodne, na sposób, w jaki poruszamy się w naszym codziennym życiu.

W związku z powolnym przemieszczaniem się biegunów magnetycznych NOAA i British Geological Survey (BGS) regularnie korygują swoje modele. 17 grudnia wydana została najnowsza wersja World Magnetic Model (WMM2025), jednego z kluczowych narzędzi opracowanych do modelowania zmian w polu magnetycznym Ziemi. Oprócz tego pierwszy raz w historii wydano World Magnetic Model High Resolution (WMMHR2025), który obejmuje ulepszoną rozdzielczość przestrzenną wynoszącą około 300 kilometrów na równiku w porównaniu ze standardową rozdzielczością przestrzenną wynoszącą 3300 kilometrów.

Ponieważ WMM jest kluczowy dla dokładnej nawigacji, a pole magnetyczne Ziemi zmienia się w nieprzewidywalny sposób w czasie, szczególnie w okresach dłuższych niż kilka lat, WMM jest aktualizowany co najmniej co pięć lat. To oznacza, że obecne oficjalne położenie magnetycznego bieguna północnego będzie obowiązywało do 2029 r.

Na poniższej mapie zaznaczono deklinację magnetyczną, czyli odchylenie igły magnetycznej w kompasach. Dodatnia (odchylenie w kierunku wschodnim) jest zaznaczona na czerwono, ujemna (odchylenie w kierunku zachodnim) - na niebiesko. Dodatkowo jej wielkość jest podpisana, a różnice pomiędzy poszczególnymi izoliniami wynoszą 2 stopnie. Szare pola oznaczają strefy blackout. Strefy te, w pobliżu biegunów północnego i południowego, wskazują, gdzie pole magnetyczne Ziemi może być bezużyteczne dla nawigacji.

Oczywiście magnetyczny biegun północny będzie dalej dryfował w kierunku Rosji. Przewiduje się, że jeśli obecny trend się utrzyma, punkt ten przesunie się o 660 kilometrów w ciągu następnej dekady. Spowoduje to, że do 2040 roku prawdopodobnie kompasy będą wskazywały kierunek na wschód od północy geograficznej.

Jesteśmy przyzwyczajeni do geograficznego określania biegunów. Południowy znajduje się na obszarze Antarktydy, północny po przeciwnej stronie Ziemi. Nieco inaczej jest, gdy spojrzymy na bieguny magnetyczne okiem fizyka. W pobliżu geograficznej północy jest bowiem... magnetyczne południe. Zaś w pobliżu geograficznego południa znajduje się magnetyczna północ.

Jednak na co dzień nie jesteśmy za murami uczelni i instytutów otoczeni laboratoriami i opasłymi tomami naukowymi, a w świecie, gdzie dokonujemy pewnych uproszczeń, które pozwalają nam uniknąć mieszania pojęć i ułatwić zrozumienie tematu. W związku z tym często biegun magnetyczny na półkuli północnej nazywamy północnym, zaś na południu południowym.

Źródło: ncei.noaa.gov