Astronomowie uchwycili niezwykły moment przebudzenia się kosmicznego olbrzyma
Naukowcy zarejestrowali wyjątkowy moment przebudzenia się supermasywnej czarnej dziury w odległej gromadzie galaktyk. To pozwoliło spojrzeć na początki aktywności tego kosmicznego olbrzyma. Badania mogą rzucić nowe światło na wpływ czarnych dziur na otoczenie oraz ewolucję galaktyk.
Uchwycili przebudzenie się supermasywnej czarnej dziury
Astronomowie zaobserwowali rzadki moment przebudzenia się supermasywnej czarnej dziury w gromadzie galaktyk CHIPS 1911+4455, oddalonej o ok. 6 miliardów lat świetlnych od Ziemi. To niezwykły wgląd w najwcześniejsze etapy aktywności czarnych dziur.
- To jak obserwowanie budzącego się śpiącego olbrzyma. Widzimy tę supermasywną czarną dziurę na samym początku jej fazy aktywnej, zanim zdążyła znacząco zmienić swoje otoczenie. To niezwykle rzadka okazja, aby zbadać obraz sprzężenia zwrotnego czarnej dziury sprzed zmian - powiedział Francesco Ubertosi z Uniwersytetu Bolońskiego i Narodowego Instytutu Astrofizyki we Włoszech, główny autor badań.
Bezprecedensowe odkrycie. Badania niezwykłego układu
Obserwacje wykonano za pomocą radioteleskopów VLBI (Very Long Baseline Array) i VLA (Very Large Array), które ujawniły, że strumienie czarnej dziury rozpościerają się zaledwie na około 30 parseków (ok. 100 lat świetlnych) od centrum. To podkreśla, że obiekt jest na początku swojej drogi. Strumienie czarnych dziur w podobnych układach mogą się bowiem z czasem rozciągać na dziesiątki tysięcy parseków.
Badacze zwracają uwagę, że według analiz ta czarna dziura zaczęła aktywnie pochłaniać materię i emitować strumienie zaledwie 1000 lat temu, co w skali kosmicznej oznacza, że nastąpiło to bardzo niedawno. To czyni ten układ szczególnie interesującym.
Pomoc w badaniach nad ewolucją galaktyk. "Jak podróż w czasie"
Ubertosi powiedział, że obserwowanie czarnej dziury na tak wczesnym etapie, to jak "podróż w czasie, aby zobaczyć, jak te kosmiczne olbrzymy zaczynają kształtować swoje otoczenie".
Strumienie są tak młode i małe, że nie zdążyły odepchnąć otaczającego gazu ani zakłócić procesu chłodzenia zachodzącego w jądrze gromady. To daje nam unikalne laboratorium do badania, jak powstaje sprzężenie zwrotne czarnych dziur
Odkrycie może pomóc zrozumieć, jak czarne dziury wpływają na swoje otoczenie i rzutują na ewolucję galaktyk. Zespół planuje dalsze obserwacje i poszukiwania podobnych układów.
Wyniki badań nad czarną dziurą w gromadzie CHIPS 1911+4455 opublikowano w "The Astrophysical Journal".
Źródła: Urania, National Radio Astronomy Observatory, The Astrophysical Journal.
