Wielka atrakcja w Krakowie. Rzadka okazja, by zwiedzić wyjątkowy fort

Muzeum Twierdzy Kraków ogłosiło dwa terminy zwiedzania rzadko udostępnianego dla ruchu turystycznego Fortu Skała - wyjątkowego obiektu militarnego, pierwszego fortu pancernego Twierdzy Kraków, który został w ten sposób przebudowany w latach 1884-1886 z fortu półstałego, według projektu szwajcarskiego generała Daniela Salis-Soglio. Fort 38 Skała stanowił zachodnie czoło Twierdzy Kraków jako główny obiekt całego III sektora obronnego, broniącego terenów między dolinami Rudawy i Wisły.

Fort 38 Skała był nie tylko pierwszym w Twierdzy Kraków fortem pancernym, ale też jednym z tylko dwóch fortów typu górskiego w całym systemie (obok Fortu 53a Winnica). Oznaczało to jego adaptację do trudnych warunków terenowych i konieczność maksymalnego wykorzystania niewielkiej powierzchni szczytu wzgórza. Tutaj pojawiło się szczególne rozwiązanie: wszystkie główne elementy fortu zostały spiętrzone na kilku poziomach, co czyniło obiekt niezwykle zwartym i trudnym do zdobycia.

Dzieje fortu są równie ciekawe jak wspomniany sposób budowy, zastosowano tutaj bowiem różne niebanalne rozwiązania.

- Cały Fort otacza dookoła głęboka na 6 metrów, wykuta w twardej skale fosa, wzmocniona dodatkowo betonem; już samo jej pokonanie wydaje się niemożliwe, a cóż dopiero sforsowanie jej pod ogniem z ukrytych w fosie trzech podwójnych kaponier: jednej szyjowej i dwóch barkowych; ich zabójcze uzbrojenie tworzyły kartaczownice za pancernymi płytami - przypomina serwis Forty CK.

Zamontowano tam też stalową wieżę pancerną Grusona wraz z armatami, która niestety nie przetrwała późniejszych przemian. Była wcześniej głównym elementem obronnym fortu, oraz unikatowym zabytkiem w skali Polski. Fort 38 Skała jest jednak ogółem dobrze zachowany, co jest wielkim atutem w kontekście zwiedzania i poznawania jego historii.

Fort Skała nie brał udziału w walkach I wojny światowej, nie ucierpiał też podczas II wojny światowej. Podczas dwudziestolecia międzywojennego pozostał własnością wojska, był nawet remontowany. Obecnie to także niezwykłe miejsce, gdzie historia spotyka się z nauką, bowiem w 1953 roku obiekt został przekazany na cele badawcze. I tak od lat mieści się tu siedziba Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie trwają ważne badania - na przykład podczas zaćmienia Słońca w czerwcu 1954 r. wykonano tu pierwsze w Polsce pomiary radioastronomiczne.

Teraz można skorzystać z szansy zwiedzania Fortu 38 Skała w Krakowie - ogłoszono dwa terminy spaceru z przewodnikiem "Śladami Twierdzy Kraków", podczas którego będzie można dowiedzieć się więcej o tym wyjątkowym obiekcie wojskowym. Warto wybrać się na zwiedzanie 1 lub 15 czerwca, ponieważ na co dzień ten niezwykły obiekt nie jest dostępny dla turystów. To okazja, by poczuć atmosferę historycznego miejsca, które zwykle jest niedostępne i niejako owiane tajemnicą, oraz dowiedzieć się o ciekawych rozwiązaniach zastosowanych przy budowie. Wokół Fortu krążą też różne legendy o zagadkowych tunelach i znikających żołnierzach, co jeszcze dodaje smaku odwiedzinom tego niedostępnego na co dzień miejsca. Na przykład podaje się, że w 1910 roku cała załoga fortu zniknęła bez śladu. Nie znaleziono żadnych oznak walki ani ucieczki, a sprawa do dziś pozostaje zagadką.

Dodatkowym atutem czerwcowej wyprawy jest możliwość poznania szerszego kontekstu obronnego Krakowa, ponieważ spacer obejmuje także Fort Bielany, a zwiedzający zobaczą w trakcie wycieczki np. baterię artylerii ciężkiej i szaniec. Poza tym w Forcie Skała zwiedzający będą mogli posłuchać też o tajemnicach astronomii, o których opowiedzą pracownicy Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wizyta w forcie podczas czerwcowych spacerów to więc nie tylko wyjątkowa lekcja historii, ale też niepowtarzalna przygoda, która na długo może pozostać w pamięci.

Koszt biletu to 35 zł wersja normalna i 25 zł ulgowa, dzieci poniżej lat 7 mają wstęp bezpłatny. Bilety powinno się rezerwować, zgodnie z wytycznymi Muzeum Twierdzy Kraków. Oferta dotyczy ok. 3,5-godzinnego spaceru i zwiedzania. Muzeum zapytane o dodatkowe terminy zaznaczyło, że nie jest w stanie na ten moment podać informacji o tym, kiedy będzie kolejna możliwość zwiedzania Fortu Skała. W ubiegłym roku było to możliwe we wrześniu, podczas Dni Twierdzy Kraków. Organizacja spacerów z przewodnikiem w czerwcu stwarza więc nową okazję zwiedzania Fortu Skała.