Które miasto w Polsce jest najcieplejsze? Tu upał zawsze jest największy

Przez długie dekady Tarnów, położony w sercu Małopolski, cieszył się opinią najgorętszego miejsca w Polsce, zyskując nawet przydomek "polskiego bieguna ciepła". Jednak zmiany klimatyczne, które w ostatnich latach coraz wyraźniej odciskają swoje piętno na mapie pogodowej kraju, zrewidowały tę narrację. Dane Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) za okres 1991-2020 jednoznacznie wskazują, że to województwo dolnośląskie przejęło palmę pierwszeństwa, stając się najcieplejszym regionem Polski.

Sekret wyjątkowego mikroklimatu Dolnego Śląska tkwi w jego położeniu geograficznym i ukształtowaniu terenu. Województwo jest usytuowane w południowo-zachodniej części Polski, dlatego korzysta z naturalnej osłony Sudetów. Choć nie są one tak wysokie jak Tatry, zatrzymują chłodne masy powietrza napływające z zachodu i północy. Dzięki temu region jest mniej narażony na gwałtowne ochłodzenia, a zimy są tu łagodniejsze niż w innych częściach kraju. Średnia temperatura roczna we Wrocławiu i Opolu wynosi około 9-10°C. Dla porównania, Tarnów, dawny "polski biegun ciepła", osiąga średnią roczną na poziomie około 8,5-9°C, a regiony wschodnie, czyli m.in. Lublin i Rzeszów, oscylują wokół 8-8,5°C. Różnica może wydawać się niewielka, ale w skali roku przekłada się na zauważalnie łagodniejszy klimat.

Lato na Dolnym Śląsku jest wyjątkowo gorące i długotrwałe. We Wrocławiu średnia liczba dni z temperaturą maksymalną powyżej 30°C w okresie letnim wynosi około 12-15 dni w roku. W Warszawie, jest to około 8-10 dni, a na wschodzie, w Lublinie, tylko 6-8 dni. Analiza danych klimatycznych IMGW za lata 1991-2020 pokazuje, że Dolny Śląsk wyróżnia się także łagodniejszym przebiegiem zimy. Średnia temperatura w styczniu, najchłodniejszym miesiącu, rzadko spada poniżej -2°C, natomiast na Mazowszu czy Podlasiu, wartości te mogą sięgać -5°C lub niżej.

Niestety zmiany klimatyczne przynoszą regionowi nie tylko korzyści. Raporty IMGW wskazują, że Dolny Śląsk zmaga się z coraz dotkliwszymi suszami, które mają bezpośredni wpływ na rolnictwo i gospodarkę wodną. Niedobory opadów, szczególnie w okresie wiosenno-letnim, prowadzą do obniżenia poziomu wód gruntowych, co utrudnia uprawę roślin i zwiększa ryzyko pożarów lasów. W latach 2018-2020 Dolny Śląsk był jednym z regionów najbardziej dotkniętych suszą rolniczą, a to niestety przełożyło się na straty w plonach zbóż, warzyw i owoców.

Czas na konkrety - oto ranking miast, gdzie termometry nie mają chwili wytchnienia, oparty na danych IMGW za lata 1991-2020 oraz nowszych analizach z 2024 roku:

1. Wrocław

Według danych IMGW za lata 1991-2020 średnia roczna temperatura we Wrocławiu wynosi 9,7°C, ale w 2024 roku analizy wskazały rekordowy wzrost do 12,1°C. Ten rok był rekordowy także pod względem dni z temperaturą powyżej 30°C, których było aż 18. Co więcej, tropikalne noce (z temperaturą minimalną powyżej 20°C) stały się niemal codziennością w lipcu i sierpniu. Przykładem jest 25 lipca 2023 roku, kiedy temperatura w nocy nie spadła poniżej 22°C, a w dzień osiągnęła 36,5°C.

2. Zielona Góra

W Zielonej Górze średnia roczna temperatura wynosi 10,0°C, co czyni miasto jednym z najcieplejszych w Polsce. Położenie na nizinach, blisko granicy z Niemcami, sprzyja napływowi ciepłych mas powietrza z zachodu. W lipcu 2024 roku Zielona Góra odnotowała 16 dni z temperaturą powyżej 30°C, a rekordowy dzień - 30 lipca - przyniósł 37,2°C. To wynik, który przewyższył nawet Wrocław! Zimy w Zielonej Górze są równie łagodne, ze średnią temperaturą w styczniu na poziomie -1,0°C.

3. Opole

Średnia roczna temperatura w Opolu wynosi 9,6°C. W 2024 roku odnotowano tu 14 dni z temperaturą powyżej 30°C, a maksymalna wartość sięgnęła 36,8°C (12 sierpnia). Zimy są tu łagodne, ze średnią temperaturą w styczniu na poziomie -1,4°C. Opole wyróżnia się także liczbą dni słonecznych - średnio 130 dni w roku z pełnym nasłonecznieniem.

4. Tarnów

Tarnów, choć stracił tytuł najcieplejszego miasta, wciąż trzyma się blisko podium z średnią roczną temperaturą 9,4°C. To, co wyróżnia Tarnów, to rekordowa liczba dni słonecznych - aż 137 dni w roku, jak podaje RadioKrakow.pl. Dla porównania, Wrocław ma ich 125,. Położenie w Kotlinie Sandomierskiej sprzyja wysokim temperaturom latem - w 2023 roku Tarnów odnotował 12 dni z temperaturą powyżej 30°C, z maksymalną wartością 35,1°C (15 lipca). Zimy w Tarnowie są jednak chłodniejsze niż na Dolnym Śląsku - średnia temperatura w styczniu wynosi -2,5°C, a dni z mrozem poniżej -10°C zdarzają się 6-8 razy w roku. To właśnie łagodniejsze zimy w miastach Dolnego Śląska pozwoliły im wyprzedzić Tarnów w rankingu.

Ciepłe miasta to raj dla miłośników słońca, ale czy wszyscy cieszą się z rosnących temperatur? Fale upałów, coraz częstsze w Polsce, niosą wyzwania zdrowotne. Badania przeprowadzone w 2023 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, wskazują na wzrost hospitalizacji z powodu odwodnienia, udarów cieplnych oraz zaostrzeń chorób serca i płuc podczas ekstremalnych upałów. W 2006 roku w Małopolsce odnotowano 18-procentowy wzrost śmiertelności podczas fali gorąca, jak wykazały analizy Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Ludzki organizm ma swoje granice, a Polacy dopiero uczą się adaptacji do nowych warunków.

We Wrocławiu odpowiedzią na upały jest zielona infrastruktura. Projekt "Zielono-niebieska infrastruktura we Wrocławiu", finansowany z programu FENIKS, obejmuje parki, szpalery drzew i ogrody deszczowe. Badania Politechniki Wrocławskiej z 2022 roku pokazują, że takie przestrzenie mogą obniżać temperaturę nawet o 5-7°C w porównaniu z betonowymi pustyniami.

Świnoujście, położone blisko granicy z Niemcami, jest liderem wśród nadbałtyckich miast z średnią roczną temperaturą na poziomie 9,7°C. To wynik sprzyjających prądów morskich i osłoniętego położenia w Zatoce Pomorskiej, które chronią miasto przed zimnymi wiatrami z północy. W lipcu 2024 roku Świnoujście odnotowało 12 dni z temperaturą powyżej 25°C, a rekordowy dzień - 28 lipca - przyniósł 32,1°C, co jest rzadkością nad Bałtykiem. Zimy są tu łagodne - średnia temperatura w styczniu wynosi około 0,5°C, a dni z mrozem poniżej -10°C zdarzają się zaledwie 2-3 razy w roku. Jednak letnie fale ciepła, napływające z Niemiec, coraz częściej testują granice morskiej bryzy, która tylko częściowo łagodzi upały. W 2023 roku susza dotknęła lokalne rolnictwo, obniżając plony warzyw o 15%.

Gdańsk i Gdynia, z nieco niższymi średnimi rocznymi temperaturami - odpowiednio 9,0°C i 9,4°C - tworzą unikalny mikroklimat Trójmiasta. W Gdańsku lato 2024 roku przyniosło 10 dni z temperaturą powyżej 25°C, z maksymalną wartością 30,8°C (15 sierpnia). Gdynia, dzięki bardziej otwartemu położeniu, odnotowała 11 dni z temperaturą powyżej 25°C, ale jej zimy są minimalnie chłodniejsze niż w Świnoujściu, ze średnią w styczniu 0,2°C. Obydwa miasta korzystają z wpływu morza, które stabilizuje temperatury, ale także z napływu ciepłych mas powietrza z zachodu.