Unikat w Polsce, rzadkość w Europie. Prawdziwy skarb, który wkrótce może zniknąć

Polska to kraj, w którym niemal każdy region kryje nieoczywiste skarby - od tajemniczych podziemi, przez zapomniane fortyfikacje, aż po zamki, które mogłyby konkurować z najlepszymi scenografiami do filmów fantasy. Wiele z tych obiektów to prawdziwe unikaty na skalę europejską - nie tylko ze względu na swoją architekturę, ale i niespotykane historie, legendy czy nietypowe rozwiązania konstrukcyjne.

Jednym z takich miejsc w Polsce, gdzie można szukać czegoś niezwykłego, jest mała wieś Owiesno, która leży w woj. dolnośląskim, powiecie dzierżoniowskim. Wśród setek zamków rozsianych po Polsce, to właśnie znajdujący się w Owieśnie zamek wyróżnia się czymś absolutnie wyjątkowym - został zbudowany na planie koła. To jedyny taki obiekt w kraju i jeden z niewielu w całej Europie, które mogą poszczycić się taką formą architektoniczną.

Historia zamku sięga co najmniej XIV wieku - obiekt powstał najprawdopodobniej na pozostałościach grodu obronnego, z inicjatywy Siegemund von Pogrella, starosty księstwa jaworsko-świdnickiego. Założenie wznoszono w latach 1385-1417, a potem jeszcze kilkukrotnie przebudowywano. W kolejnych wiekach zamek przechodził bowiem w ręce różnych rodów, m.in. von Bock, von Nimptsch i von der Heyde, przeobrażając się z czasem w rezydencję pałacową.

Zamek był częścią zespołu zamkowego stawianego z rozmachem - bo znalazł się tam i park i oficyna, a wszystko to spowite w bogate zdobienia. Do tego przemyślane ufortyfikowanie - otaczał go nie jeden gruby mur, a dwa, a pomiędzy nimi wybudowano jeszcze fosę. Brama wjazdowa miała formę wieży, która również nie była osamotniona - na zachód od niej stała kolejna wieża, która początkowo miała funkcje obronne, a potem dekoracyjne. Również o wnętrzach budowli można się wzniośle wypowiadać, bo były tam ponoć wspaniale zagospodarowane pokoje, m.in. bogato wyposażona biblioteka oraz kaplica. Ba, to nie wszystko - legenda głosi bowiem, że z Owiesnem związani byli templariusze, co tylko dodaje miejscu tajemniczości.

Sam zamek długo trzymał się doskonale - przetrwał obie wojny, co już stanowi rzadkość w regionie! Niestety później, choć podjęto nawet prace konserwatorskie, zamek nie tylko padł ofiarą szabrowników, ale i uległ katastrofie. W latach 50. i 60. budowlę nagminnie niszczono i rozkradano jej wyposażenie. W 1964 r. podczas prac remontowych zawaliła się wieża, co przy okazji zniszczyło część zabudowy.

Do dziś zachowały się niestety tylko pozostałości tego wspaniałego założenia, jednak nie można ująć zamkowym ruinom uroku - a także po prostu wyjątkowości, bo większej liczby takich zamków na terenie Polski po prostu nie znajdziemy. Być może to ostatni moment, by zobaczyć ten wyjątkowy zabytek, który niestety niszczeje. A może jeszcze jest szansa, że ruiny odzyskają blask?

Przez lata zamek przechodził z rąk do rąk, aż trafił pod opiekę fundacji, która podjęła próbę uporządkowania otoczenia, by zmniejszyć postępujący rozpad budynku. Doszło do odkrzaczenia tereny wokół murów, odgruzowania, oraz odnowienia bramy wjazdowej na przedzamcze. Ustawiono tablice informacyjne, wejście na obszar ruin stało się łatwiejsze. Niestety pozostałości zamku znów zaczęły zarastać i nie widać, aby czynione były jakieś kolejne działania mające na celu renowację tej unikatowej budowli.

Przyszłość tej architektonicznej perełki stoi więc pod znakiem zapytania. Konieczny byłby zamożny inwestor oraz odpowiednie pozwolenia, by ruszyć z poprawą obecnego stanu rzeczy. Fakty są takie, że budowla może podzielić los innych pięknych założeń z naszego kraju - jeśli nie zostaną podjęte pilne działania, zamek Owiesno może po prostu wkrótce zniknąć z krajobrazu woj. dolnośląskiego. Dlatego warto się pospieszyć, by zwiedzić ten unikat, zanim przejdzie do historii. Niestety czas upływa nieubłaganie i być może to ostatni moment, by zobaczyć zamek okrągły jak pierścień, jedyny taki w Polsce.