Rosnące znaczenie Polski w przemyśle kosmicznym. Mamy się czym pochwalić!

Cudze chwalicie, swego nie znacie, można by rzecz, ponieważ polski sektor kosmiczny prężnie się rozwija i zyskuje coraz większe uznanie na arenie międzynarodowej. Firma SpaceForest może pochwalić się osiągnięciami związanymi z rakietą Perun, która stanowi jeden z flagowych projektów kosmicznych obecnie prowadzonych w Polsce.  W czerwcu zeszłego roku pisaliśmy o tym, że rakieta Perun polskiej firmy SpaceForest wykonała pomyślnie lot testowy, wznosząc się na wysokość 22 kilometrów.

W listopadzie w ramach misji Transporter-9 firma SpaceX, której dyrektorem generalnym jest Elon Musk, wysłała na pokładzie Falcona 9 satelitę z Gliwic. Satelita Intuition-1 to urządzenie, którego zadaniem jest między innymi gromadzenie i analiza danych na potrzeby rolnictwa, gospodarki leśnej oraz ochrony środowiska. Zbudowany został przez gliwicką firmę KP Labs, która znana jest przede wszystkim z dostarczania nowoczesnych rozwiązań na potrzeby przedsięwzięć kosmicznych.

Kolejny ciekawy projekt, w którym biorą udział również polskie podmioty, jest związany eksploracją Księżyca i kosmicznym górnictwem. W listopadzie zeszłego roku Europejska Agencja Kosmiczna zatwierdziła projekt Twardowski. Zakłada on współpracę między polskimi podmiotami i zagranicznymi firmami, jednak kluczowe realizacje celów mają zostać utrzymane po stronie Polski. Projekt Twardowski to pierwszy od 20 lat tak duży wkład Polski w europejski rozwój przemysłu kosmicznego. Polskie firmy odegrają kluczową rolę w drugim tego rodzaju projekcie realizowanym przez Unie Europejską.

W ramach misji polskie konsorcjum na czele z firmą Creotech Instruments zaprojektuje misję mającą na celu zmapowanie Księżyca dla przyszłych misji załogowych na Srebrny Glob. Dzięki temu będzie można w przyszłości skutecznie wydobywać i przetwarzać minerały i surowce naturalne.

Kolejna polska firma, PIAP Space, konstruuje ramię robotyczne, które posłuży do eksploracji Księżyca w przyszłych misjach. Urządzenie zostanie zamontowane na lądowniku należącym do Europejskiej Agencji Kosmicznej. Zadaniem ramienia robotycznego będzie przede wszystkim przenoszenie ładunków. Polska firma zaangażowana jest w misję w ramach projektu Argonaut. Zakłada ona zaprojektowanie lądownika księżycowego, który pomoże wykonać roboty niezbędne do budowy baz księżycowych w przyszłości.

Jedną z najbardziej znamiennych misji, w której wzięły udział również polskie podmioty, była misja ESA Euclid. Przełomowa sonda została wystrzelona 1 lipca 2023 roku, a jej głównym celem jest badanie ciemnej energii i ciemnej materii. Polska również ma swój wkład w budowę sondy. Inżynierowie z Sener Polska zaprojektowali, wykonali i przetestowali mechanizmy niezbędne do bezpiecznego montażu ogromnej sondy. Misja ma trwać sześć lat z możliwością ewentualnego jej przedłużenia w zależności od ilości gazu użytego do napędu.

Warto również podkreślić fakt, że najprawdopodobniej już w tym roku na jesień, polski astronauta, Sławosz Uznański poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Będzie się tam zajmował między innymi projektami naukowymi i eksperymentami zaproponowanymi przez polskich naukowców i placówki badawcze, które zostały przyjęte do realizacji przez POLSĘ i Europejską Agencję Kosmiczną.

Mechanical Ground Support Equipment (MGSE) to specjalistyczne urządzenia naziemne, których rolą jest wspieranie i nadzorowanie misji kosmicznych. Odbywa się to od momentu przygotowań na Ziemi, aż po prowadzenie i zakończenie misji w przestrzeni kosmicznej. Są to urządzenia niezbędne do prowadzenia misji między innymi pod względem logistycznym i technicznym.

Są to takie urządzenia jak adaptery do testów, kontenery, stabilizujące stelaże, urządzenia transportowe, które odznaczają się nie tylko imponującymi rozmiarami, ale i wagą przekraczającą nawet kilkanaście ton. Bez tych urządzeń misje nie mogłyby zostać przeprowadzone, ponieważ umożliwiają testy, transport oraz montaż sprzętu kosmicznego. Dzięki temu identyfikacja potencjalnych problemów oraz optymalizacja sprzętu odbywają się jeszcze przed rozpoczęciem misji.

Często skupiamy się na zaawansowanych technologicznie mechanizmach, które wysyłane są w kosmos, ale równie istotne są te pełniące rolę wsparcia podczas wszelakich operacji naziemnych. Wymagające procedury testowe, precyzyjna integracja sprzętu kosmicznego i satelity czy zadbanie o bezpieczny transport delikatnych części, zarówno na terenie hal produkcyjnych, jak i pomiędzy różnymi lokalizacjami testowymi oraz integracyjnymi na całym świecie. Wszystko to przekłada się na późniejsze działanie satelitów i znajdujących się na nich instrumentów w przestrzeni kosmicznej, minimalizuje ryzyko i ewentualne straty.

---

Firma Sener Polska od 10 lat pracuje nad doskonaleniem urządzeń, stale budując swoje kompetencje na polu inżynierii kosmicznej. Zaczynając od produkcji pojedynczych komponentów, z czasem zyskali tak duże uznanie, by aktualnie realizować największe w swojej historii zamówienie dla Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Sener Polska bierze udział w misji FORUM (Far-infrared Outgoing Radiation Understanding and Monitoring) programu Earth Explorer Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Ma ona na celu pomiar promieniowania podczerwonego emitowanego przez Ziemię w obszarze dalekiej podczerwieni. Głównym założeniem misji jest zrozumienie efektu cieplarnianego oraz zebranie danych niezbędnych do dokonania precyzyjnej oceny zmian klimatu, co pozwoli wesprzeć decyzje światowych rządów w sprawie przeciwdziałaniu tych zmian. W projekcie FORUM Sener Polska współpracuje między innymi z CBK PAN.

Jako podwykonawca Centrum Badań Kosmicznych PAN odpowiedzialne jest za analizę systemu termicznego i projekt Urządzenia do obsługi testów termiczno-próżniowych (Thermal-Vacuum Fixture). Natomiast lokalni dostawcy odpowiedzialni są za obróbkę i spawanie części niezbędnych do budowy urządzeń.  W kontekście misji FORUM urządzenia MGSE są niezwykle ważne, odgrywając kluczową rolę w dostosowaniu całego sprzętu do wymagających i zaawansowanych standardów, które narzucane są przez OHB oraz ESA.

Dostosowaliśmy mechanizmy do poziomu ISO-5, standardu dotyczącego czystości powietrza, który narzuca bardzo surowe wymagania odnośnie do ilości mikroskopijnych cząstek, takich jak kurz czy pył, które mogą być obecne w powietrzu. W praktyce, utrzymanie takiej czystości oznacza minimalizację potencjalnych zanieczyszczeń, co jest kluczowe w skomplikowanych procesach pomiarowych i uzyskaniu najwyższej jakości danych.

---

Urządzenia MGSE są kluczowe dla powodzenia misji. Niezbędne są również przy dbaniu o bezpieczeństwo misji jeszcze przed jej startem. Dzięki nim inżynierowie są w stanie wyeliminować wszelkie usterki jeszcze na Ziemi.

Ogranicza to ryzyko niepowodzenia misji oraz zaburzeń w prowadzonych badaniach. Wiele z tych urządzeń powstaje właśnie w naszym kraju. Polscy inżynierowie, w tym ci pracujący dla Sener Polska, pracowali przy takich projektach jak misja Euclid ESA. Teraz firma Sener Polska pracuje nad kolejnym gigantycznym projektem, w ramach którego ma zostać dostarczonych zestaw 15 urządzeń MGSE do zaplanowanej na 2029 rok misji Comet Interceptor.

W ramach misji Comet Interceptor badane będą komety i inne obiekty znajdujące się w Układzie Słonecznym. Jak czytamy na stronie Centrum Badań Kosmicznych PAN, w misji mają wziąć udział trzy sondy nazwane roboczo „A”, „B1” i „B2”. Mają one trafić w 2028 roku na orbitę tymczasową, by czekać tam na odpowiedni obiekt do przeprowadzenia badań.

Konkretniej chodzi o zbadanie tak zwanej „świeżej” komety. Od ich odkrycia do zbliżenia się do Słońca mija czasami zaledwie kilka miesięcy, co za tym idzie, sprzęt musi już czekać w gotowości do działania. Autorzy projektu zaproponowali rozwiązanie do tej pory niepraktykowane. Sonda zostanie „zaparkowana” w przestrzeni kosmicznej, by tam spokojnie czekać na odpowiedni obiekt.

Oprócz urządzeń MGSE aktualnie polski sektor kosmiczny skupia się na obszarach aplikacji i przetwarzania danych satelitarnych.  

Według Przemysława Rudzińskiego, Projekt Managera w Sener Polska: “Polski sektor kosmiczny obecnie skupia się między innymi na obszarach aplikacji i przetwarzania danych satelitarnych, bezpieczeństwa kosmicznego, elektroniki i komunikacji satelitarnej, mechanizmów, struktur i robotyki kosmicznej, instrumentów i systemów satelitarnych oraz systemów wynoszenia. W ciągu ostatniej dekady Polacy zrealizowali w ramach ESA około pięciuset projektów, których wartość szacowana jest nawet na 115 milionów euro”.