Naukowcy odkryli, jak oksytocyna pozwala uspokoić serce oddechem

Oksytocyna jest zarówno hormonem, jak i neuroprzekaźnikiem. Produkuje ją podwzgórze, zaś uwalnia - przysadka mózgowa. Podobnie jak serotonina, dopamina, noradrenalina czy kortyzol pełni ona wiele istotnych funkcji, a jej wydzielanie wpływa na więcej obszarów, niż mogłoby się zdawać. Niestety, żyjemy w czasach, w których gospodarka neurohormonalna bywa często rozchwiana. Jeden deficyt może pociągać za sobą kolejne w reakcji kaskadowej, ostatecznie osłabiając nasze zdrowie i funkcjonowanie w świecie.

Dlaczego zatem ważne jest, by oksytocyna - jako jedna z wielu części tej układanki - była na odpowiednim poziomie? Między innymi dlatego, że hormon ten reguluje zmienność rytmu serca podczas oddychania. W nowym badaniu, na temat którego artykuł ukazał się w "Nature Neuroscience", badacze z Aix-Marseille University oraz Université de Bordeaux we Francji dokonali nowych odkryć na ten temat.

"Zmienność rytmu serca w synchronizacji z oddychaniem nazywane jest zmiennością rytmu serca podczas oddychania (RespHRV). Relaksacja i pozytywne stany społeczno-emocjonalne mogą wzmocnić RespHRV, jednak dotąd leżący u jej podstaw mechanizm pozostawał w dużej mierze nieznany" - zwracają uwagę autorzy badania. Co udało im się odkryć?

Neuronaukowcy odkryli dokładny mechanizm tego zjawiska, dzięki któremu możemy uspokoić rozkołatane serce przy pomocy świadomego oddychania. "Zidentyfikowaliśmy ścieżkę neuronalną podwzgórze-pień mózgu u gryzoni, poprzez którą oksytocyna (OT) wzmacnia RespHRV podczas zachowania uspokajającego" - wyjaśniają autorzy badania.

Jaka jest dokładnie rola tego hormonu? Wzmacnia on pewien rodzaj sygnału w tzw. prekompleksie Bötzingera, płynącego do unerwiających serce neuronów przywspółczulnych podczas oddechu. "Prowadzi to do wzmożonej modulacji aktywności przywspółczulnej serca, wzmacniając przez to RespHRV" - wyjaśniają badacze.

Ten mechanizm regulacji zaobserwowano po przebytym stresie u myszy, które wykorzystują go w instynktowny sposób podobnie jak inne zwierzęta. Stanowi to dowód na to, że oksytocyna pomaga się uspokoić nie tylko psychicznie, ale także na poziomie fizjologicznym, z każdym spokojnym wdechem uspokajając zbyt szybko bijące serce. Techniki świadomego oddechu, które pomagają uspokoić układ przywspółczulny (parasympatyczny) i łagodzić stres, znane są od tysiącleci. Dziś są powszechnie używane w jodze, medytacji i mindfulness. Do tej pory nie wiadomo było jednak o tym, że za uspokajanie rozkołatanego serca przy pomocy oddechu w dużej mierze odpowiada oksytocyna.

Jak uspokoić serce oddechem? Najprościej jest wykonywać głęboki wdech, licząc do czterech, zatrzymać powietrze na cztery, a następnie wypuszczać, licząc do sześciu. Ten schemat powinniśmy powtórzyć co najmniej kilka razy. Generalnie wypuszczanie powietrza powinno trwać dłużej niż wciąganie - nawet dwukrotnie dłużej.

To odkrycie może wyjaśniać, dlaczego osoby z niskim poziomem oksytocyny - które generalnie nie zaznają zbyt dużo bliskości fizycznej z innymi ludźmi lub zwierzętami, pozostają w izolacji, doświadczają deficytu dotyku i przytulania - mają większą trudność z uspokojeniem się. Gdy wydziela się za mało oksytocyny, jesteśmy bardziej narażeni na depresję, niepokój, napięcie i stres, które nie przechodzą tak szybko, jak powinny. Mogą one być wręcz przewlekłe, prowadząc do kolejnych problemów.

"Hormon miłości" jest tak samo istotnym elementem układanki, jak pozostałe neuroprzekaźniki i hormony, a także stan mikrobiomu jelitowego, aktywność fizyczna, nasłonecznienie, nawodnienie, dieta czy sen. Wychylenie któregokolwiek z nich zbyt daleko od optimum i na zbyt długo może doprowadzić do pogorszenia się różnych aspektów naszego zdrowia, co pociąga za sobą dalsze konsekwencje.

Występują tu efekty sprzężenia zwrotnego, kuli śnieżnej i naczyń połączonych. Warto zatem zadbać o naszą oksytocynę, podobnie jak dbamy o wysypianie się, picie odpowiedniej ilości wody czy wykonywanie odpowiedniej liczby kroków dziennie.

Źródło: Buron, J., Linossier, A., Gestreau, C. et al. Oxytocin modulates respiratory heart rate variability through a hypothalamus-brainstem-heart neuronal pathway. Nat Neurosci (2025). https://doi.org/10.1038/s41593-025-02074-2