Najrzadsza grupa krwi w Polsce. Dlaczego jest tak wyjątkowa?
Oprac.: Anna Gburek
Każdy z nas ma swoją grupę krwi, tak jak ma swój kolor oczu czy włosów. Ale tylko jedna grupa krwi jest wyjątkowa. Wyobraź sobie, że należysz do elitarnego klubu 1 procenta Polaków z grupą AB Rh-. Co sprawia, że właśnie ta krew jest tak wyjątkowa?
Spis treści:
AB Rh- to najrzadsza grupa krwi w Polsce i na świecie
Powszechnie uważa się, że najrzadszą grupą krwi w Polsce i na świecie jest AB-. Ma ją zaledwie 1 procent Polaków i pół procenta mieszkańców Ziemi.
Świat nauki stale odkrywa nowe, jeszcze rzadsze jej rodzaje, co pokazuje, jak wiele tajemnic kryje w sobie ludzka krew. Przykładowo, "krew bombajska", zidentyfikowana po raz pierwszy w 1952 roku w Indiach. Występuje zaledwie u 4 osób na 1 milion! Jej unikalność polega na braku antygenu H, który jest budulcem dla antygenów A i B. Oznacza to, że osoby z krwią bombajską mogą oddać krew każdemu, ale same mogą ją przyjąć tylko od osób z identyczną grupą. To duży problem w przypadku transfuzji.
Jeszcze rzadsza jest tzw. "złota krew", znana również jako Rhnull. Na całym świecie zidentyfikowano zaledwie 46 osób z taką grupą. Ich krwinki czerwone nie posiadają żadnego z 61 antygenów układu Rh, co czyni je niezwykle cennymi dla medycyny.
Podobne informacje pokazują tylko, jak jeszcze niewiele wiemy o krwi człowieka. Jej klasyfikacja z początku XX wieku może okazać się już niedługo nieadekwatna do poziomu wiedzy. Obecnie istnieją także inne układy pozwalające sklasyfikować grupę krwi, do których należą układy: Kell, Duffy, Kidd, MNS, Diego i Colton. Nie są jednak powszechnie stosowane do oznaczania grupy krwi.
Jak dziedziczymy grupę krwi?
Naszą grupę krwi określają dwa główne układy: AB0 i Rh.
Wyobraźmy sobie, że na powierzchni krwinek znajdują się specjalne "znaczniki" - antygeny A i B. Jeśli masz grupę krwi A, twoje krwinki mają znacznik A. Jeśli masz grupę krwi B, twoje krwinki mają znacznik B. Osoby z grupą AB mają oba znaczniki, A i B. Natomiast w grupie 0 krwinki nie posiadają żadnego z tych znaczników.
Oprócz tego, istotny jest czynnik Rh, oznaczany jako dodatni (+) lub ujemny (-). Zależy on od obecności jeszcze jednego "znacznika" - antygenu D.
Według tej klasyfikacji, krew można podzielić na 8 grup:
- A-
- A+
- B-
- B+
- AB-
- AB+
- 0-
- 0+
Jak dziedziczymy grupę krwi? To trochę jak losowanie genów od rodziców. Każdy z nich przekazuje nam jeden gen z układu AB0 (A, B lub 0) i jeden z układu Rh (+ lub -). W ten sposób ustala się nasza grupa krwi. Na przykład, jeśli mama ma grupę 0+, a tata A-, ich dziecko może mieć jedną z następujących grup: A+, A-, 0+ lub 0-.
Czasem jednak grupa krwi mamy i dziecka może doprowadzić do tzw. konfliktu serologicznego. Dochodzi do niego w sytuacji, w której matka ma grupę krwi RH-, a ojciec RH+. Występuje także w układzie głównym AB0, najczęściej kiedy matka ma grupę krwi 0, a płód A lub B.
Jaka grupa krwi jest uniwersalna?
Grupy krwi są jak puzzle. Niektóre pasują do siebie idealnie, a inne zupełnie do siebie nie przystają.
Przy transfuzji niektóre grupy są mocno uprzywilejowane. To oznacza, że ich dawcami mogą być osoby z różną grupą krwi. Niektóre z kolei mogą przyjąć krew tylko od osób z tą samą grupą krwi.
Zły dobór dawcy i biorcy krwi może doprowadzić do konfliktu i potransfuzyjnej choroby objawiającej się m.in. gorączką, wysypką, rumieniem, niewydolnością nerek i wątroby. Może także stanowić zagrożenie życia u starszych pacjentów.
Najrzadsza grupa krwi w Polsce i na świecie, czyli AB- jest uważana za uniwersalnego biorcę.
W układzie AB0 - osoba z krwią AB może otrzymać krew od osób z grupą krwi AB, 0, A, i B. Czynnikiem ograniczającym grupę dawców może być obecność lub brak antygenu-D.
Osoby z grupą krwi 0 uważane są z kolei za uniwersalnych dawców, ponieważ mogą przekazać ją osobom z grupą krwi A, B, AB, 0, jednak same mogą przyjąć krew jedynie od osób z grupą krwi 0.
