Odkryli zagadkowe znaki sprzed 12 tys. lat. Archeolodzy podali szczegóły

Na przestrzeni dziejów ludzie pozostawiali po sobie niezwykłe ślady, które do dziś budzą podziw i ciekawość. Do najbardziej znanych należą monumentalne geoglify, takie jak słynne rysunki z Nazca w Peru, tajemniczy Gigant z Atacamy w Chile czy wyryty w kredowym wzgórzu Uffington White Horse w Anglii.

Równie imponujące są malowidła naskalne, jak te z jaskiń Lascaux we Francji i Altamiry w Hiszpanii, czy jedno z największych w Europie skupisk zabytków prehistorycznych z ogromnymi rytami naskalnymi, Park Archeologiczny Doliny Côa w Portugalii.

Część z tych odkryć doczekała się już naukowych wyjaśnień, inne wciąż skrywają w sobie wiele zagadek. Teraz do tego niezwykłego zbioru dołącza kolejne odkrycie - zespół badaczy zidentyfikował ponad 60 paneli sztuki naskalnej zawierających łącznie 176 rycin w trzech dotychczas niezbadanych obszarach.

Przełomowe odkrycie archeologiczne dokonane przez międzynarodowy zespół badaczy w ramach projektu Green Arabia, ujawnił niemal 200 górskich rytów naskalnych w Dżabal Arnaan, Dżabal Mleiha i Dżabal Misima. Miejsca te, położone wzdłuż południowego skraju pustyni Nefud w północnej Arabii Saudyjskiej, nie były wcześniej badane. Ryty przedstawiają głównie zwierzęta takie jak: wielbłądy, koziorożce, gazele, tury i konie. Aż 130 z nich to realistyczne figury w skali 1:1, z czego wiele z nich jest też większych od człowieka - osiągające nawet 3 metry długości i ponad 2 metry wysokości.

- W północnej Arabii nie ma datowanych stanowisk archeologicznych między ostatnim maksimum glacjalnym a 10 000 lat temu, co oznacza potencjalne opuszczenie populacji przed nadejściem holoceńskiego okresu wilgotnego - wskazują badacze, zaznaczając, że odkrycie rytów zmienia tę tezę. - [...] Poszczególne przedstawienia często mierzą do 2,5-3,0 m długości i 1,8-2,2 m wysokości. Ponadto odkryliśmy 2 odciski stóp wielbłądów, 15 mniejszych naturalistycznych przedstawień wielbłądów, 19 postaci ludzkich, 4 ludzkie twarze lub maski i 6 niezidentyfikowanych, częściowych rycin - wskazują naukowcy.

Ryty znajdują się w górach, na wysokości ponad 30 metrów. Według badaczy rysunki należy datować na między 12 800 a 11 400 lat temu, czyli właśnie z przejścia między plejstocenem a holocenem. W tym czasie, po ekstremalnie suchym okresie, w regionie zaczęły pojawiać się sezonowe zbiorniki wodne, co umożliwiło ekspansję ludzkich społeczności w głąb pustyni. Tu pojawia się rozwiązanie zagadki: po co tworzono tę sztukę w takich miejscach?

Według badaczy te monumentalne ryty z pustynnych obszarów Arabii Saudyjskiej nie były jedynie formą sztuki, lecz miały znaczenie praktyczne i symboliczne. Naukowcy wskazują, że w związku z przemianami, jakie zachodziły na Ziemi, ryty mogły być drogowskazami - służyły jako oznaczenia dostępu do wody, szlaków migracyjnych, a także mogły wyrażać prawa terytorialne, czy nawet pamięć międzypokoleniową. Ich lokalizacja na wysokich, trudno dostępnych klifach świadczy o ogromnym wysiłku i znaczeniu, jakie przypisywano tym przedstawieniom.

- W okresie przejścia plejstocenu do holocenu populacje ludzkie eksploatowały sieć sezonowych zbiorników wodnych - oznaczając lokalizacje i drogi dostępu monumentalnymi rycinami naskalnymi przedstawiającymi wielbłądy, koziorożce, koniowate, gazele i tury. Społeczności te wytwarzały charakterystyczne narzędzia kamienne, wykazujące trwałe powiązania z populacjami Lewantu - wyjaśniają badacze.

Styl i skala arabskich rytów naskalnych są jednak przy tym unikalne i odzwierciedlają odrębną tożsamość kulturową, dostosowaną do życia w surowych warunkach pustynnych. Badanie rytów odkrytych w Dżabal Arnaan, Dżabal Mleiha i Dżabal Misima wypełnia lukę w wiedzy o północnej Arabii w okresie przejścia. Pokazuje, że ludzie nie tylko przetrwali w ekstremalnym środowisku, ale także rozwijali złożone formy ekspresji kulturowej i społecznej.

Wyniki badań opublikowane zostały na łamach "Nature Communications".