Siła chwytu dłoni jest związana z szeregiem chorób. Zrób test w domu

Osoby uprawiające wspinaczkę i trening siłowy albo pracujące fizycznie mogą wytrenować silny chwyt. Inni mają go niejako naturalnie, za co mogą podziękować genetyce. Okazuje się, że ma to wiele wspólnego z zapadalnością na choroby, a nawet przedwczesnym zgonem. Może się to wiązać z ogólną kondycją ciała, gdzie silny chwyt jest tylko jednym z efektów treningu. Co jednak z osobami niećwiczącymi, których dłonie są jak imadło? Albo tymi, które siedząc przy biurku, ściskają piłkę tenisową albo trenażer dłoni? Czy takie ćwiczenie izolowane również działa?

Choć najlepsze dla ogólnego rozwoju są ćwiczenia wielostawowe, angażujące duże partie mięśni i zmysł równowagi, to samo ćwiczenie chwytu też nie zaszkodzi, a może pomóc. Rekomenduje je Joshua Davidson, badacz zajmujący się siłą i kondycją z Uniwersytetu w Derby. Studiuje on siłę chwytu, która jego zdaniem jest jednym z najbardziej niezawodnych markerów stanu zdrowia człowieka.

W specjalistycznych badaniach stosuje się najczęściej siłomierz (dynamometr), który pozwala dokładnie wyznaczyć siłę uścisku dłoni, ale naukowiec przekonuje, że wystarczy zwykła piłka tenisowa lub "antystresowa". Każdy może zrobić taki test w domu. Wystarczy ścisnąć piłeczkę tak mocno, jak tylko możemy, ale unikając bólu. Zdaniem badacza, jeśli wytrzymamy tak 15-30 sekund, to będzie to dobry wynik. A co, jeśli to się nie udaje? Czym grozi słaby chwyt?

Nakrętki w butelkach nie dają się odkręcić, a cięższe przedmioty dosłownie wypadają ci z rąk? Słaby chwyt nie ma tak dużego wpływu na życie we współczesnej cywilizacji, które w coraz mniejszym stopniu wymaga tężyzny fizycznej, ale nie jest to obojętne dla zdrowia. Według naukowców siła chwytu jest wyznacznikiem ogólnej siły mięśniowo-szkieletowej organizmu. Jeśli jest słaba, to najprawdopodobniej wskazuje na zbyt siedzący tryb życia, podatność na urazy i ogólną kruchość. To już z kolei wskazuje na chorowitość. Co mówią o tym badania?

Jedno z badań na 140 tysiącach dorosłych z krajów o niskich, średnich i wysokich dochodach wykazało, że siła uścisku dłoni jest lepszym wyznacznikiem ryzyka przedwczesnej śmierci niż ciśnienie krwi. Analogicznie inne badanie znalazło korelację między siłą chwytu a prawdopodobieństwem dożycia setki. Ochotnicy w wieku 56-68 lat pozwolili zmierzyć siłę uchwytu w latach 1965-1968, a ich przeżywalność była monitorowana przez 44 lata. Najsilniejsza tercja miała 2,5x większą szansę na przeżycie 100 lat w porównaniu do tych, którzy umarli przed 79 rokiem życia.

Silne dłonie nie tylko prognozują długowieczność, ale też mogą ujawnić stan zdrowia. Badanie z 2021 roku z użyciem siłomierza wykazało, że siła chwytu poniżej 25,5 kg u mężczyzn i 18 kg u kobiet sugeruje zwiększone ryzyko sarkopenii, czyli postępującej utraty masy oraz siły mięśni szkieletowych. Obniża to funkcjonalność i mobilność w podeszłym wieku, zwiększając ryzyko upadków i urazów. Silne mięśnie szkieletowe służą też jako "zbiornik" dla układu metabolicznego, który może przechowywać nadmiar glukozy, zapobiegając rozwojowi insulinooporności.

Słaby chwyt może zatem wskazywać na wiele problemów i schorzeń, takich jak cukrzyca typu 2, niedożywienie, osteoporoza, depresja i osłabienie funkcji poznawczych. Badanie z 2022 roku na 1275 kobietach i mężczyznach porównało wyniki siły chwytu z analizą DNA. Osoby ze słabszym chwytem wykazywały oznaki szybszego starzenia. Chodzi tu o konkretne wzory metylacji DNA, które zmieniają się często pod wpływem stylu życia i czynników środowiskowych, wliczając w to stres, otyłość czy zanieczyszczone powietrze.

A co, jeśli już jesteśmy na coś chorzy? Badanie z 2023 roku wykazało, że pacjenci onkologiczni ze słabszym chwytem mogą z większym prawdopodobieństwem doświadczyć wyniszczenia - gwałtownego spadku masy tłuszczowej lub mięśniowej, co zmniejsza rokowania u osób z nowotworem. To samo dotyczy przeżywalności w przypadku zapalenia płuc.

Swoje wyniki - a więc także i stan zdrowia oraz szansę na długowieczność - można poprawić, regularnie ćwicząc. Jak jednak pokazują badania, dobre zdrowie wynika raczej z ogólnej kondycji organizmu, którego silny chwyt jest efektem. Nie wystarczy więc trenować samej ręki. Najlepsze będą ćwiczenia ogólnorozwojowe, angażujące możliwie najwięcej partii mięśni i stawów, wliczając to tzw. mięśnie core, czyli głównie znajdujące się w brzuchu i na plecach. Tworzą one jak gdyby gorset i pomagają w zachowaniu prostej postawy, a także w utrzymywaniu stabilności i równowagi ciała.

Aby być zdrowym, nie trzeba jednak mieć ręki jak łopata ani chwytu jak imadło, a odpuszczać sobie resztę ciała. Ćwiczenia izolowane na mięśnie dłoni mogą okazać się przydatne, gdy mamy problemy przy czynnościach manualnych wymagających siły i precyzji. Lepsze dla zdrowia będą jednak ogólne ćwiczenia, których jednym ze skutków będzie właśnie silniejszy chwyt. Poprawi się on np. przy podnoszeniu hantli i kettlebella (odważnika), ale też wszędzie tam, gdzie coś chwytamy. Może to być drążek, guma do ćwiczeń albo... szpadel, grabie czy łopata. Ale pilot od telewizora już nie bardzo!