120 na 80 jednak niebezpieczne? Nowe normy ciśnienia tętniczego

Podczas Kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), który odbył się 30 sierpnia 2024 roku, przedstawiono nowe wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia nadciśnienia. Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie nowej kategorii – podwyższonego ciśnienia tętniczego, obejmującej wartości skurczowe między 120 a 139 mmHg oraz rozkurczowe od 70 do 89 mmHg. Wcześniej taki przedział uznawano za wariant normy, ale obecne zalecenia traktują go jako sygnał ostrzegawczy, wymagający uważniejszej obserwacji i ewentualnych interwencji. Eksperci podkreślają, że rozwój nadciśnienia to proces stopniowy – większość pacjentów nie przechodzi od prawidłowego ciśnienia do pełnoobjawowej choroby nagle, lecz stopniowo wkracza w obszar podwyższonych wartości.

Drugą istotną zmianą jest aktualizacja docelowego poziomu ciśnienia krwi, do którego powinno dążyć leczenie. Wcześniejsze europejskie rekomendacje stosowały dwustopniowe podejście – pacjentom zalecano początkowe obniżenie ciśnienia poniżej 140/90 mmHg, a dopiero później, jeśli było to możliwe, do poziomu poniżej 130/80 mmHg. Nowe wytyczne upraszczają ten schemat – obecnie większość leczonych pacjentów powinna dążyć do ciśnienia skurczowego w zakresie 120–129 mmHg. Zmiana ta wynika z badań klinicznych wskazujących, że niższe wartości ciśnienia wiążą się z mniejszym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar.

Zwrócono też uwagę na rolę suplementacji potasem, szczególnie u osób bez zaawansowanej przewlekłej choroby nerek, ponieważ pierwiastek ten pomaga naturalnie obniżać ciśnienie krwi. Po raz pierwszy w oficjalnych wytycznych ESC uwzględniono także możliwość stosowania denerwacji nerek – innowacyjnej procedury polegającej na zniszczeniu nerwów w naczyniach nerkowych, co prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego. Metoda ta nie jest jednak rekomendowana jako terapia pierwszego wyboru – jej zastosowanie ograniczono do pacjentów z opornym nadciśnieniem, u których standardowa farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów.

Przeczytaj też: Najrzadsze choroby na świecie. To wielkie genetyczne zagadki

Podwyższone ciśnienie tętnicze, czyli wartości skurczowe między 120 a 139 mmHg oraz rozkurczowe w przedziale 70–89 mmHg, jest sygnałem ostrzegawczym, który wskazuje na zwiększone ryzyko rozwoju pełnoobjawowego nadciśnienia (≥140/90 mmHg). Nowa kategoria ciśnienia, wprowadzona w wytycznych ESC z 2024 roku, ma na celu wyłapanie osób znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka, jeszcze zanim dojdzie do nieodwracalnych uszkodzeń naczyń krwionośnych. W praktyce oznacza to, że osoby z tymi wartościami powinny podlegać regularnej obserwacji i ocenie dodatkowych czynników ryzyka, takich jak cukrzyca, zaburzenia lipidowe czy historia chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie. Wczesna interwencja w postaci zmiany stylu życia może zapobiec przejściu do stadium wymagającego farmakoterapii.

Zaniedbanie pierwszych sygnałów ostrzegawczych może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zawał serca, udar mózgu czy przewlekła niewydolność nerek. Podwyższone ciśnienie stopniowo pogrubia ściany naczyń krwionośnych, zmniejszając ich elastyczność i przyspieszając proces miażdżycowy, co zwiększa ryzyko powstawania zakrzepów i nagłego zamknięcia światła tętnic. Długotrwałe utrzymywanie się wartości skurczowych powyżej 130 mmHg sprawia, że serce musi pompować krew z większym wysiłkiem, co prowadzi do przerostu lewej komory i zaburzeń rytmu.

Regularne monitorowanie ciśnienia poza gabinetem lekarskim jest kluczowe, ponieważ wartości uzyskane podczas wizyty mogą być zawyżone na skutek stresu związanego z badaniem (tzw. efekt białego fartucha). Pomiar w warunkach domowych pozwala uzyskać dokładniejsze dane i lepiej ocenić rzeczywisty stan pacjenta. Równie istotna jest profilaktyka – ograniczenie spożycia soli, regularna aktywność fizyczna oraz zwiększenie podaży potasu mogą skutecznie stabilizować ciśnienie.