Oto najdroższy samolot świata. Jedna sztuka to miliardy złotych

Jak drogi może być samolot? Pewnie nie zdziwi was to, że istnieją maszyny warte kilkaset mln dolarów, ale to nie one są rekordzistami. Pod tym względem najdroższy pozostaje bombowiec B-2 Spirit stworzony przez amerykańską firmę Northrop Grumman.

W latach 70. XX wieku trwała zimna wojna, gdzie Stany Zjednoczone ścigały się ze Związkiem Radzieckim. Sam pomysł budowy futurystycznego bombowca miał być odpowiedzią na coraz bardziej rozbudowane techniki radiolokacyjne ZSRR.

Prace projektowe oraz rozwojowe samolotu B-2 Spirit rozpoczęto w 1981 r. Rząd Stanów Zjednoczonych rozważał zakup nawet ponad 100 bombowców tego typu od firmy Northrop (która od 1994 r. funkcjonuje pod nazwą Northrop Grumman). Tak się jednak nie stało i zamówienie redukowano. Docelowo powstało tylko 20 maszyn oraz jeden prototyp i takie zamówienie zostało złożone przez Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych.

Prezentacja B-2 odbyła się 22 listopada 1988 r. w bazie Sił Powietrznych w Palmdale w stanie Kalifornia. Na pierwszy lot trzeba było poczekać do lata kolejnego roku. Ten miał miejsce 17 lipca 1989 r. Wtedy maszyna wystartowała z Palmdale i poleciała do lotniska w Edwards. Samolot wszedł do służby dopiero ponad 4 lata później, bo pierwszy egzemplarz przekazano pod koniec 1993 r.

Budowa i projektowanie B-2 Spirit pochłonęła mnóstwo pieniędzy. Ostatecznie produkcja jednego egzemplarza bombowca kosztowała aż 2,13 mld dolarów. Natomiast gdyby miało to miejsce dziś, to byłaby to kwota przekraczająca ponad 4 mld dolarów!

To sprawia, że B-2 Spirit jest najdroższym samolotem w historii. Teoretycznie koszt jednej sztuki byłby niższy, gdyby w czasie nie redukowano zamówienia. To sprawiło, że koszty jednostkowe wzrosły do astronomicznych kwot.

Początkowo Stany Zjednoczone mogły zakupić nawet 135 takich maszyn, ale rozpad ZSRR osłabił te plany i ostatecznie powstało ich kilka razy mniej. Pod koniec 2024 r. w służbie pozostało 19 egzemplarzy. 23 lutego 2008 r. doszło do katastrofy, gdzie jedna z maszyn rozbiła się niedługo po starcie. Winowajcą były zawilgocone czujniki, co doprowadziło do nieprawidłowości w działaniu komputera pokładowego. Straty oszacowano na aż 1,4 mld dolarów. Kolejną sztukę wycofano w 2022 r.

B-2 Spirit to bardzo zaawansowany samolot, który wyróżnia się już samą konstrukcją przyciągającą wzrok. Został opracowany w układzie latającego skrzydła. Zastosowano tu cztery silniki dwuprzepływowe General Electric F118-GE-100. Dzięki nim maszyna może rozwijać prędkość maksymalną 0,85 Ma (ponad tys. kilometrów na godzinę). Jednak przelotowa jest nieco niższa i wynosi 955 km/h.

Zasięg samolotu to około 11 tys. kilometrów, ale umożliwia on tankowanie w powietrzu, co znacząco zwiększa jego możliwości. Potwierdza to rekord ustanowiony w trakcie operacji Enduring Freedom, gdy jedna z maszyn odbyła ponad 44 -godzinny lot (z tankowaniem i zmianą załogi w międzyczasie).

Bombowiec wykonany jest z materiałów kompozytowych, a jego powierzchnię pokryto specjalnym lakierem. Pełni on rolę pochłaniacza fal radiowych, co skutecznie podwyższa jego odporność (w połączeniu z konstrukcją układu skrzydła i braku usterzenia pionowego) na wykrywanie przez radary. Ponadto cel ten udało się osiągnąć za sprawą ukrycia silników we wnętrzu kadłuba. W środku jest miejsce dla dwóch pilotów.

Samolot ma 21 metrów długości i jest wysoki na 5,18 metra. Rozpiętość skrzydeł to 52,4 metra. Maszyna jest spora i choć może rozwijać duże prędkości, tak nie jest szczególnie zwrotna i w starciu z myśliwcem nie ma szans. Stąd też jej głównym przeznaczeniem są ataki wykonywane w nocy z zaskoczenia. Zwłaszcza że na jej wyposażeniu nie ma broni defensywnej, która pozwoliłaby na starcie się z wrogiem w powietrzu.

B-2 Spirit jest wręcz naszprycowany czujnikami i nowoczesnymi technologiami. Sterowanie odbywa się w systemie Fly-by-wire, który oparty jest na zaawansowanym komputerze. Pierwszym seryjnie produkowanym samolotem z tego typu rozwiązaniem był F-16 Fighting Falcon.

Maszyna wśród wrogów Stanów Zjednoczonych budzi prawdziwy postrach. Pierwszy raz wykorzystano go w trakcie misji "Sprzymierzona Siła" w Kosowie w 1999 r. Dzięki bombowcom udało się zniszczyć w ciągu kilku pierwszych tygodni walk aż 33 proc. serbskich celów. Ostatnia operacja z użyciem tych samolotów miała miejsce w trakcie ataków na obiekty nuklearne w Iranie podczas czerwcowych nalotów na Fordo i Natanz.

Najdroższy samolot świata może przenosić zarówno broń konwencjonalną, jak i atomową. Może to być ładunek o łącznej masie do nieco ponad 18 ton. Dla przykładu może zabrać na pokładzie:

• 16 bomb GBU-31 JDAM (230 kg każda)
• 16 bomb nuklearnych B61 lub B83)
• 2 bomby GBU-57 MOP

Te ostatnie z wymienionych wykorzystano w trakcie tegorocznych ataków na cele w Iranie.

Bombowce B-2 Spirit początkowo miały służyć w amerykańskiej armii naprawdę długo. Planowano je używać nawet do 2058 r. Obecnie mówi się o krótszym czasie i wycofaniu w przyszłej dekadzie. Wpływ na to mają różne czynniki.

B-2 to samolot, który jest bardzo drogi w eksploatacji. Jedna godzina jego lotu kosztuje Stany Zjednoczone ponad 120 tys. dolarów. Ponadto trwają prace nad następcą w postaci B-21 Raider, który został zaprezentowany pod koniec 2022 r. W 2023 r. wykonał pierwszy lot. Tutaj jednak koszty produkcji mają być niższe i szacuje się, że jeden egzemplarz ma kosztować około 730 mln dolarów. To trzy razy mniej od Spirita.