NATO

NATO (Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego) jest międzynarodową organizacją wojskowo-polityczną. W Polsce najczęściej funkcjonuje pod nazwą Sojuszu Północnoatlantyckiego.

NATO powstało 4 kwietnia 1949 roku w reakcji na napięcia powojenne w Europie i rosnące obawy przed ekspansją komunistyczną, zwłaszcza ze strony Związku Radzieckiego. W tym czasie zachodnie demokracje chciały zapewnić bezpieczeństwo i stabilność w regionie atlantyckim. Krajami założycielskimi Sojuszu są Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania i Francja.

Co to jest artykuł 5 NATO?

Głównym celem NATO jest obrona zbiorowa, zgodnie z zasadą, że atak na jednego członka jest traktowany jak atak na całą organizację. Jest to zapisane w Artykule 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, który stanowi kluczowy element solidarności sojuszniczej. Oprócz obrony zbiorowej, NATO zajmuje się również zarządzaniem kryzysowym i współpracą w zakresie bezpieczeństwa z krajami niebędącymi członkami sojuszu.

Ważnymi wydarzeniami w historii NATO było jego rozszerzenie w 1952 roku, kiedy do organizacji dołączyły Grecja i Turcja oraz wprowadzenie sił reagowania w 1994 roku, jako część transformacji NATO po zakończeniu zimnej wojny. Polska (wraz z Węgrami i Czechami) stała się członkiem NATO 12 marca 1999 roku. 

Współczesne wyzwania, jak cyberbezpieczeństwo i terroryzm, również znacząco wpłynęły na operacje i strategie tej organizacji.

 

W skład NATO wchodzi 31 krajów, w tym zarówno założyciele, jak Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Francja, a także kraje, które dołączyły później, takie jak Polska, Czechy, Węgry, kraje bałtyckie, oraz ostatnio włączeni członkowie, jak Czarnogóra i Macedonia Północna. Każdy z tych krajów wnosi do sojuszu swoje zasoby wojskowe i niemilitarne, współpracując na rzecz wspólnego bezpieczeństwa i stabilności.

 

W 2023 roku do NATO przystąpiła Finlandia. Przez lata utrzymywała politykę neutralności, ale w obliczu rosnących napięć międzynarodowych i zwłaszcza po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku, Finlandia przewartościowała swoją politykę zagraniczną i obronną.

 

Na włączenie do Sojuszu czeka też Szwecja. 

Siły NATO były zaangażowane w różnego rodzaju konflikty od momentu powstania organizacji w 1949 roku, aż do dzisiaj, kiedy toczy się wojna w Ukrainie. W latach 1992-1995 w Bośni i Hercegowinie, w odpowiedzi na wojnę w Bośni, NATO przeprowadziło operacje powietrzne w 1995 roku, które miały na celu ograniczenie eskalacji konfliktu i zapewnienie przestrzegania warunków zawieszenia broni.

To była pierwsza operacja bojowa w historii NATO. Konflikt w Kosowie doprowadził do interwencji NATO w 1999 roku, która składała się głównie z kampanii bombardowań przeciwko Jugosławii. Celem było powstrzymanie przemocy etnicznej i represji wobec Albańczyków kosowskich.

 

Po atakach z 11 września 2001 roku, NATO po raz pierwszy w swojej historii wywołało Artykuł 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, co doprowadziło do zaangażowania w Afganistanie. Misja ISAF (Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa) rozpoczęła się w 2001 roku i trwała do 2014 roku, a następnie przekształciła się w misję wsparcia i szkolenia afgańskich sił bezpieczeństwa, która trwała do 2021 roku. 

W 2011 roku, w odpowiedzi na kryzys w Libii i rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, NATO przeprowadziło operację Unified Protector. Misja ta obejmowała egzekwowanie zakazu lotów oraz ataki na siły lojalne wobec Muammara Kaddafiego, wspierając rebeliantów i chroniąc cywilów przed przemocą ze strony reżimu.

 

NATO angażowało się również w operacje przeciwko piratom działającym u wybrzeży Somalii, mając na celu ochronę żeglugi międzynarodowej i zwalczanie piractwa.

 

W odpowiedzi na działania Rosji na Ukrainie w 2014 roku, NATO zintensyfikowało swoją obecność w krajach wschodniej Europy, w tym poprzez rotacyjne wzmocnienia wojskowe, manewry i działania szkoleniowe. Głównym celem jest wzmocnienie wschodniej flanki NATO.