Naukowcy odkryli, że wirus HCV może wywołać schizofrenię i dwubiegunówkę

Gdy obserwujemy duże, złożone systemy, nie zawsze wiadomo, czy dwa zdarzenia stanowią przyczynę i skutek, czy raczej ich wspólne występowanie nie ma na siebie znaczącego wpływu - wówczas mówimy, że to drugie zjawisko jest epifenomenem. A jak jest w przypadku HCV i schizofrenii oraz zaburzenia afektywnego dwubiegunowego? Naukowcy odkryli niedawno, że u osób z tymi schorzeniami wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) występuje nader często w wyściółce mózgu. Jaki to ma związek?

Naukowcy ze Stanley Medical Research Institute i Johns Hopkins School of Medicine w USA wykryli wirusa HCV w splocie naczyniówkowym - strukturze wytwarzającej płyn mózgowo-rdzeniowy, jednak nie w samej tkance mózgowej wspomnianych pacjentów psychiatrycznych. Wirus występował u nich częściej w porównaniu zarówno do grupy kontrolnej, jak i pacjentów z depresją kliniczną.

Jako że pacjenci ze schizofrenią i chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) mają 7 razy częściej HCV w wyściółce mózgu w porównaniu do osób zdrowych, może to sugerować, że właśnie wirus zapalenia wątroby typu C wywołuje te schorzenia. Co za tym przemawia?

Naukowcy wykonali badania post mortem splotu naczyniówkowego, pobranego od 84 pacjentów ze schizofrenią (SCZ), 73 z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym (BPD) oraz 23 z depresją kliniczną (MDD), a także 76 z grupy kontrolnej (bez objawów tych schorzeń) ze zbioru mózgów w Stanley Medical Research Institute. Skorzystali oni z technologii wzbogacania sekwencji wirusowych oraz wykonali sekwencjonowanie RNA. Okazało się, u pacjentów ze schizofrenią i dwubiegunówką wirus występował znacznie częściej, a u pacjentów z depresją - nieco rzadziej, ale też częściej niż u osób zdrowych.

Badacze przeanalizowali też elektroniczną bazę danych TriNetX z informacjami o 285 milionach pacjentów. Okazało się, że chroniczne wirusowe zapalenie wątroby typu C występowało u 3,6% pacjentów SCZ i u 3,9% pacjentów BPD. "Częstość występowania chronicznego HCV u tych populacji była prawie dwukrotnie wyższa niż zaobserwowana u pacjentów MDD (1,8%) i blisko 7 razy wyższa niż w populacji kontrolnej (0,5%)" - wyjaśniają autorzy.

Zwracają oni także uwagę na to, że wirus HCV nie przedostaje się bezpośrednio do tkanki mózgowej, a jedynie rezyduje w wyściółce mózgu, a konkretnie - w splocie naczyniówkowym. Nie oznacza to zatem, że choroby i zaburzenia psychiczne spowodowane są tym, że wirus atakuje mózg w sposób bezpośredni. Częste współwystępowanie wirusa HCV w układzie komorowym mózgowia oraz schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej jest jednak faktem i z pewnością ma znaczenie.

Nie jest do końca jasne, dlaczego pacjenci SCZ i BPD są częściej zainfekowani wirusem HCV. Autorzy zaznaczają, że choć ci pacjenci są bardziej niż osoby zdrowe narażone na stosowanie narkotyków podawanych dożylnie, to ich przypadki zarażenia nie mają takiego podłoża. Zachodzi tu inna zależność: to obecność wirusa może przyczyniać się do rozwinięcia tych schorzeń psychicznych. Dlaczego? Naukowcy podejrzewają, że obecność HCV w wyściółce mózgu wpływa na ekspresję genów w hipokampie. Wymaga to jednak dalszych badań.

Autorzy badania podkreślają, że ich odkrycie nie sugeruje, że każda osoba ze schizofrenią bądź ChAD ma wirusowe zapalenie wątroby typu C. Statystycznie jednak HCV stwarza większe ryzyko rozwinięcia się tych zaburzeń psychicznych. Na szczęście można temu zapobiec.

"Nasze odkrycia pokazują, że jest możliwe, iż niektórzy ludzie mogą mieć objawy psychiatryczne, ponieważ mają infekcję, ale jako że zarażenie wirusem zapalenia wątroby typu C jest uleczalne, możliwe jest leczenie tych pacjentów lekami antywirusowymi i uniknięcie objawów psychiatrycznych" - wyjaśnia Sarven Sabunciyan, jeden z autorów badania.

Wiele osób jest w niekorzystnym położeniu, bowiem przez długi czas WZW typu C może mieć przebieg bezobjawowy, przez co pacjenci nie mają nawet świadomości, że są zakażeni wirusem. Wirusa HCV może mieć nawet 150 tysięcy Polaków, z czego większość w ogóle o tym nie wie. Można to jednak łatwo ustalić poprzez badanie krwi na przeciwciała anty-HCV oraz HCV RNA.

Źródło: Webster, M.J., Balagopal, A., Quinn, J. et al. Association of viral RNAs in the choroid plexus with bipolar disorder and schizophrenia and evidence for the hepatitis C virus involvement in neuropathology. Transl Psychiatry 15, 216 (2025). https://doi.org/10.1038/s41398-025-03387-3