Popularne słodziki mogą przyspieszać dojrzewanie u dzieci. Czym to grozi?

Naukowcy zaprezentowali znaczące odkrycie dotyczące słodzików w żywności i napojach na dorocznym spotkaniu Endocrine Society, ENDO 2025. Okazuje się, że istnieje wyraźny związek między popularnymi substancjami słodzącymi, takimi jak aspartam, sukraloza i glicyryzyna, z wyższym ryzykiem przedwczesnego dojrzewania dzieci, szczególnie tych z konkretnymi cechami genetycznymi. Im więcej tych sztucznych słodkości spożywają młodzi ludzie, tym większe ryzyko przyspieszonego dojrzewania.

Popularne słodziki dodawane są do "dietetycznych" przekąsek i napojów "zero", ale można je znaleźć nawet w paście do zębów i liquidach do e-papierosów. W sumie przebadano 1407 nastolatków z Tajwanu. Spośród nich u 481 zaobserwowano objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego. Okazało się, że bardziej narażone były na to te dzieci, które spożywały więcej słodzików, a najbardziej predysponowane - te o konkretnych cechach genetycznych.

Czy oznacza to, że należy restrykcyjnie unikać wszelkich dodatkowych substancji słodzących? Niekoniecznie. Jak pokazało badanie, oprócz czynnika genetycznego istotny wpływ na przyspieszone dojrzewanie miała płeć dziecka i rodzaj substancji. Na zbyt szybkie dojrzewanie chłopców największy wpływ miała sukraloza. Z kolei u dziewczynek to ryzyko zwiększały glicyryzyna, sukraloza i dodane cukry.

"Sugeruje to, że to, co jedzą i piją dzieci, zwłaszcza produkty ze słodzikami, może mieć zaskakująco potężny wpływ na ich rozwój" - podkreśla Yang-Ching Chen, doktorka medycyny z Taipei Medical University na Tajwanie. Już jej wcześniejsze badanie wykazało, że niektóre sztuczne słodziki, takie jak acesulfam K (acesulfam potasowy, E950) mogą wywoływać uwolnienie hormonów związanych z dojrzewaniem, a glicyryzyna (występująca naturalnie w korzeniu lukrecji) powoduje zaburzenia mikrobioty jelitowej i osłabia aktywność genów odpowiadających za "wystartowanie" dojrzewania. Nowe badanie tylko to potwierdziło.

Choć u dzieci powszechne jest pragnienie, by jak najszybciej dorosnąć, to dojrzewania nie należy przyspieszać. Gdy rozpoczyna się ono w prawidłowym wieku, czyli ok. 8-13 roku życia u dziewczynek i ok. 9-14 roku życia u chłopców, nie ma powodów do obaw. Gdy jednak u dzieci występują objawy przedwczesnego dojrzewania, należy skonsultować się z lekarzem. Wówczas proces dojrzewania można spowolnić, aby zapobiec negatywnym skutkom.

Jakie są skutki przedwczesnego dojrzewania płciowego? Choć początkowo dziecko lub nastolatek osiągnie wzrost wyższy niż rówieśnicy, to z powodu wcześniejszego zrośnięcia się chrząstek ostateczny wzrost w dorosłości może być niższy. Kobiety, które dojrzały zbyt szybko, są także bardziej narażone na raka piersi w późniejszych latach. Dziecku dorastającemu szybciej od rówieśników mogą też towarzyszyć stres, wstyd, trudności w kontaktach, a także nieadekwatne do wieku oczekiwania społeczne (dziecko nie ma jeszcze psychiki nastolatka ani tym bardziej dorosłego).

W przypadku zaobserwowania objawów przedwczesnego dojrzewania u dziecka należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Ten może dać następnie skierowanie do endokrynologa. Nie należy tego lekceważyć, gdyż doprowadzić to może nie tylko do problemów zdrowotnych w dorosłości, ale także samo może być objawem innych schorzeń (albo złej diety).

Przedwczesne dojrzewanie prawdziwe (ośrodkowe) leczy się farmakologicznie - lekami blokującymi wydzielanie hormonów płciowych. Gdy jednak przyczyna jest inna, a przedwczesne dojrzewanie - nieprawdziwe (obwodowe), wówczas należy usunąć przyczynę, np. guza. Łagodniejsze przypadki mogą nie wymagać leczenia, a jedynie obserwacji.

Źródło: Yang-Ching Chen, Sweeteners and Puberty: Investigating Genetic and Dietary Influences on Central Precocious Puberty (2025).