Miliony lat temu Amazonka zmieniła bieg. Jak to możliwe?
Amazonka, jedna z najpotężniejszych rzek świata, skrywa wiele tajemnic. Przecinająca Amerykę Południową rzeka jest częstym obiektem badań naukowców. Co wiadomo na jej temat? Przypadkowe odkrycie pozwoliło m.in. ustalić, iż miliony lat temu ta ogromna rzeka miała inny bieg - odwrotny do obecnego. Jak to możliwe?
Jedna z największych rzek na świecie. Zaskakujący fakt o Amazonce
Amazonka, jedna z największych i najbardziej fascynujących rzek świata, znajduje się w Ameryce Południowej. Jest uznawana za rzekę o największym średnim przepływie na Ziemi. Jej ogromne dorzecze obejmuje obszar, który wielkością jest zbliżony do Australii - ma powierzchnię ok. 7 mln km². Niesamowita różnorodność biologiczna tego regionu sprawia, że jest domem dla tysięcy gatunków roślin i zwierząt, również tych niezwykle rzadkich.
Amazonka nie tylko jest istotnym elementem ekosystemu planety, ale także odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu lokalnych kultur i gospodarek, od wieków będąc źródłem inspiracji i zainteresowania naukowców. Jedno z badań ujawniło zaskakujący fakt na temat tej potężnej rzeki - Amazonka zmieniła swój bieg i zaczęła płynąć w przeciwną stronę.
Przypadkowe odkrycie. Amazonka płynie w przeciwnym kierunku niż kiedyś
Źródła Amazonki znajdują się w peruwiańskich Andach - na wysokości ok. 5170 m n.p.m. Wypływająca stamtąd rzeka przecina Amerykę Południową, a następnie wpada do Oceanu Atlantyckiego. Jednak według zaskakującego odkrycia z 2006 r. i późniejszych badań geologicznych, które potwierdziły ustalenia naukowców z Uniwersytetu Karoliny Północnej w Chapel Hill (UNC) - nie zawsze tak było. Amazonka zmieniła bieg.
Miliony lat temu rzeka Amazonka płynęła w przeciwnym kierunku niż obecnie, kierując swoje wody do Oceanu Spokojnego. Odkrył to przypadkiem Russell Mapes, który prowadził w tamtym czasie zupełnie inne badania: próbował przeanalizować przepływ osadów rzecznych z Andów do Oceanu Atlantyckiego. Przyglądając się osadom, Mapes znalazł wiekowe drobinki cyrkonu, które mogły zostać tam niegdyś naniesione wyłącznie z terenów leżących na wschodzie. Amazonka płynie zaś obecnie właśnie z zachodu na wschód, a nie ze wschodu na zachód.
Amazonka miliony lat temu zmieniła bieg. Jak to możliwe?
Jak to możliwe? W 2014 roku dr Victor Sacek z Uniwersytetu w Sao Paulo zasugerował, że do wyjaśnienia tej ogromnej zmiany nie potrzeba niczego więcej niż zjawiska erozji. Zwiększone opady deszczu w regionie w miocenie, które powiązane były z formowaniem się Andów, doprowadziły do erozji i utworzenia nowego systemu rzecznego. W rezultacie wody zaczęły płynąć na wschód, tworząc dzisiejszy bieg Amazonki, która obecnie uchodzi do Oceanu Atlantyckiego.
Zgodnie z badaniami naukowców z Uniwersytetu Indiana w USA, których wyniki zostały opublikowane we wrześniu 2024 r., do zmian biegu rzek dochodzi przeważnie wówczas, gdy woda w korycie podnosi się (np. z powodu nagromadzenia się osadów) ponad otaczający krajobraz. Wówczas dochodzi często do wytyczenia nowego jej biegu.
