Epidemia HIV nie ustępuje. WHO zaleca lek, który chroni niemal w 100%

Epidemia HIV swój szczytowy okres miała w połowie lat 90. XX wieku, kiedy rocznie wirusem zarażało się ok. 3-3,2 mln ludzi. Od tamtego czasu zwiększyła się świadomość ryzyka i liczba ta konsekwentnie spadała, aż do zatrzymania na poziomie ok 1,3 mln nowych zakażeń rocznie w 2022 roku. Tyle też oszacowano w 2024 roku, z czego 120 tysięcy to dzieci. To jednak wciąż o wiele więcej, niż wynosił cel UNAIDS - projektu ONZ, który wspiera działania krajów w walce z HIV i AIDS. Organizacja projektowała spadek rocznej liczby nowych zakażeń HIV do 370 tysięcy.

Mimo wielu wysiłków w obszarach profilaktyki, edukacji i leczenia epidemia HIV nie ustępuje. Od kilku lat panuje stagnacja, dlatego podejmowane są nowe kroki. Światowa Organizacja Zdrowia podczas IAS 2025 (Konferencji Międzynarodowego Towarzystwa AIDS) w Rwandzie wydała nowe zalecenia w sprawie profilaktyki HIV. Chodzi o lenakapawir (LEN) w formie zastrzyków, który wykazuje większą skuteczność zarówno od tabletek doustnych, jak i innych leków antyretrowirusowych o krótkim działaniu.

"Choć nie udało się wynaleźć szczepionki na HIV, lenacapavir to najlepsze rozwiązanie: długo działający lek antyretrowirusowy wykazał w testach klinicznych, że zapobiega prawie wszystkim infekcjom HIV wśród osób narażonych" - powiedział dyrektor WHO, Tedros Adhanom.

Lenakapawir, sprzedawany pod nazwą handlową Sunlenca, to lek antyretrowirusowy stosowany do zapobiegania zakażeniu HIV. Można go przyjmować w formie tabletki doustnej lub zastrzyku. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła jego iniekcję dwa razy do roku jako formę skutecznej, długotrwałej, przedekspozycyjnej profilaktyki zakażenia HIV (PrEP).

Jak podaje ONZ, na chwilę obecną zastrzyki lenakapawiru nie są szeroko dostępne, a Światowa Organizacja Zdrowia apeluje do rządów, darczyńców i partnerów, by "natychmiast" włączyli LEN do narodowych, łączonych programów zapobiegania HIV. Inne rekomendowane przez WHO środki prewencyjne to codzienne przyjmowanie tabletek, iniekcje kabotegrawiru raz na dwa miesiące oraz dapiwiryna w formie silikonowego pierścienia dopochwowego dla kobiet (ten jednak należy zmieniać co miesiąc).

"Te nowe zalecenia nadchodzą w krytycznym momencie, jako że wysiłki mające na celu zapobieganie HIV stanęły w miejscu. Zalecenie WHO dotyczące lenakapawiru sygnalizuje zdecydowany krok w kierunku rozszerzenia i zróżnicowania profilaktyki HIV, dając ludziom więcej opcji przejęcia kontroli nad własnym zdrowiem z wyborami, które pasują do ich stylu życia" - czytamy w oświadczeniu WHO.

Dziś największe grupy ryzyka, najmocniej narażone na zakażenie HIV, to sexworkerzy, mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami, osoby transpłciowe, osoby wstrzykujące narkotyki, więźniowie, dzieci i nastolatkowie. Szacuje się, że pod koniec 2024 roku na świecie żyło 40,8 mln nosicieli wirusa HIV, z czego 65% w Afryce. W ubiegłym roku blisko 630 tysięcy ludzi zmarło na AIDS i z innych przyczyn związanych z HIV.