Jak ludzkość podbiła Księżyc? Kluczowe misje w historii eksploracji
Nowoczesna eksploracja kosmosu przeżywa renesans dzięki współpracy rządowej i prywatnej. Od czasu historycznego lądowania Apollo 11 minęło ponad pół wieku, a mimo to dążenie do powrotu na Księżyc jest silniejsze niż kiedykolwiek. Nowe technologie i rozwijające się partnerstwa są kluczową częścią tego projektu, prowadząc do narodzin kolejnego rozdziału w ludzkiej przygodzie kosmicznej.
Wyścig o dominację na Księżycu ponownie nabiera tempa. Biorą w nim udział nie tylko potężne państwa jak Stany Zjednoczone, Chiny, Indie czy Rosja, ale również prywatne firmy, które chcą zaznaczyć swą obecność na Księżycu.
Niedawne sukcesy i porażki lotów na Księżyc
W zeszłym tygodniu miała miejsce misja IM-2 firmy Intutive Machines, która zakończyła się niepowodzeniem. Lądownik o nazwie Athena minął cel o ponad 250 metrów i wylądował na Księżycu bokiem - w ciągu 24 godzin wyładowały się baterie, a misja dobiegła końca.
Zanim Athena całkowicie zamilkła, zdążyła wysłać zdjęcia, które potwierdziły jej pozycję, a także uruchomiła parę eksperymentów. Lądownik miał na pokładzie dziesiątki milionów dolarów w postaci wiertła lodowego, drona i pary łazików, mających na celu zbadanie terenu przed misją w programie Artemis.
2 marca odbyło się lądowanie Blue Ghost- prywatnego lądownika firmy Firefly Aerospace w ramach programu Commercial Lunar Payload Services (CLPS) agencji NASA. Była to pierwsza udana misja Blue Ghost, podczas której przywieziono na Księżyc łącznie 10 ładunków naukowych i instrumentów, potrzebnych do badań. Kolejne misje planowane są na 2026 i 2028 rok.
Oba przedsiębiorstwa biorą udział w działaniach NASA, aby wspomóc komercyjnymi dostawami na Księżyc przyszłych astronautów, którzy mają lądować tam już pod koniec tej dekady.
Lądownik Związku Radzieckiego pierwszy na Księżycu
Łuna 9 pomyślnie wylądowała na Srebrnym Globie w 1966 roku. Był to pierwszy pojazd bezzałogowy, któremu udało się przeprowadzić miękkie lądowanie na Księżycu. Cztery miesiące później USA wysłało na Księżyc swojego Surveyora 1, ale wciąż bez ludzi.
Pierwsze zwycięskie lądowanie ludzi na Księżycu
W 1969 roku NASA wygrał kosmiczny wyścig z Sowietami, lądując na Księżycu misją Apollo 11. Neil Armstrong jako pierwszy stanął na naturalnym satelicie Ziemi i powiedział słynne słowa: "To jest mały krok człowieka, ale wielki skok dla ludzkości."
W ciągu sześciu misji dwunastu astronautów badało powierzchnię satelity aż do 1972 roku. USA wciąż jest jedynym krajem, który wysłał ludzi na Srebrny Glob.
Kolejne podboje Księżyca
W 1976 roku Rosja wysłała lądownik Łuna 24, który nie tylko wylądował na Księżycu, ale również wrócił na Ziemię ze skałami księżycowymi. W 2023 r. kolejny statek kosmiczny Rosji Łuna 25 rozbił się o naszego satelitę.
Chiny są trzecim krajem, który pomyślnie wylądował na Księżycu - a uczyniły to w 2013 roku, dostarczając łazik o nazwie Yutu. W 2019 r. wysłały drugiego łazika, Yutu 2, który wylądował na niezbadanej, niewidocznej stronie Księżyca. Później, w 2020 r. wysłano Cahng'e 5, który wrócił z materią księżycową, a ostatnio, w 2024 roku lądownik Cahng'e 6 powrócił na Ziemię z próbkami skał i gleby z niewidocznej strony Księżyca.
Indie, po nieudanym lądowaniu w 2019 roku, kiedy lądownik uderzył w Srebrny Glob, wysyłały nowy statek - Chandrayaan-3 - który pomyślnie wylądował w 2023 roku.
W styczniu 2024 roku Japonia została piątym krajem, któremu udało się wylądować na Księżycu. W dodatku zrobiła to z wysoką precyzją, lądując około 50 metrów od celu. Misja Japonii otrzymała przydomek "księżycowy snajper". Niestety lądownik napotkał problemy, utracił moc i się przewrócił, tym samym ograniczając zdolność do generowania
energii słonecznej. Przetrwał jednak tydzień, a panele odzyskały możliwość ładownia i udało się ponownie nawiązać kontakt z bazą w Tokio.
Próby lądowania na Księżycu przez prywatne firmy
Lądownik z Izraela o nazwie Beresheet rozbił się na Księżycu w 2019 roku. W 2023 taki sam los spotkał lądownika japońskiego przedsiębiorcy, ispace. Firma się jednak nie poddaje i kolejny raz zamierza wylądować 5 czerwca.
Amerykańska firma Astrobotic Technology podjęła próbę wysłania lądownika na Księżyc, jednak zrezygnowano z tego pomysłu z powodu wycieku paliwa.
Zatem pierwszą prywatną firmą, której udało się wylądować na naszej naturalnej satelicie, jest Intuitive Machines.
NASA kolejny raz przekłada wysłanie astronautów na Księżyc
Następny lot astronautów wokół Srebrnego Globu odbędzie się w kwietniu 2026 r., natomiast trzecia misja Artemis, która zakłada lądowanie na Księżycu przez dwójkę astronautów, została przesunięta na co najmniej rok 2027.
Były już administrator Bill Nelson powiedział, że dzięki zmianom w harmonogramie misji, Stany Zjednoczone zdążą wysłać astronautów na powierzchnię Księżyca przed Chinami, które planują lądowanie załogowe do roku 2030.
Przypomnijmy, że misja Apollo 17 z grudnia 1972 roku była ostatnią, podczas której astronauci odcisnęli podeszwy swoich butów w pyle księżycowym.
