Sławosz Uznański-Wiśniewski leci na ISS. Co będzie tam robił?

Sławosz Uznański-Wiśniewski leci w kosmos i będzie drugim Polakiem w historii (po Mirosławie Hermaszewskim) na orbicie okołoziemskiej i pierwszym na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Misja rodaka jest częścią wyprawy Ax-4 na ISS, gdzie załoga spędzi maksymalnie dwa tygodnie. Dla polskiego astronauty z pewnością nie będą to wakacje.

Zacznijmy do tego, skąd pomysł, aby polski astronauta poleciał na Międzynarodową Stację Kosmiczną? Jest to efektem wysiłków naszego państwa w ugruntowaniu Polski w branży kosmicznej, która prężnie się rozwija, a rodzime firmy odgrywają w europejskim sektorze coraz większą rolę.

Sławosz Uznański-Wiśniewski zgłosił chęć zostania astronautą w marcu 2021 r. Aplikacji, które otrzymała Europejska Agencja Kosmiczna, było całe mnóstwo. Mimo to Polak został wybrany do korpusu astronautów ESA spośród około 22,5 tys. zgłoszeń. Był to dla niego wielki sukces.

Latem 2023 r. Sławosz Uznański-Wiśniewski został wybrany do misji na Międzynarodową Stację Kosmiczną w ramach prywatnego lotu organizowanego przez Axiom Space we współpracy ze SpaceX i NASA. Potem rozpoczął długi cykl szkoleń, który dobiegł końca w kwietniu 2025 r. Załoga Ax-4 jest już gotowa do lotu na ISS od kilku tygodni i jeśli nic nie stanie na przeszkodzie, to zostanie wystrzelona rakietą Falcon 9 w środę 25 czerwca.

Polska część misji Axiom Mission 4 nazywa się Ignis i Sławosz Uznański-Wiśniewski jest jej specjalistą. Polski astronauta spędzi na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej kilkanaście dni i w tym czasie przeprowadzi 13 eksperymentów. Wybrano je z kilkudziesięciu zgłoszeń, które otrzymały agencje POLSA i ESA.

Dwa z eksperymentów wysłano na Międzynarodową Stację Kosmiczną już w kwietniu. Nastąpiło to w ramach misji cargo CRS-32. Są to:

• LeopardISS - polski eksperyment firmy KP Labs. W jego ramach na Międzynarodową Stację Kosmiczną wysłano niewielki komputer zamknięty w obudowie o wymiarach 10 × 10 × 10 cm. Celem przedsięwzięcia jest sprawdzenie wykorzystania systemu opartego na sztucznej inteligencji oraz uczeniu maszynowym w warunkach mikrograwitacji.

• Stability of Drugs - eksperyment mający pozwolić na ocenę trwałości polimerowych, biodegradowalnych systemów przechowywania i uwalniania leków w warunkach kosmicznych.

Pozostałe eksperymenty, które przeprowadzi w ramach misji Ignis polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, to:

• MXene in LEO- projekt opracowany w Centrum Technologii Kosmicznych AGH w Krakowie, którego celem jest przetestowanie w przestrzeni kosmicznej tak zwanych MXenów. Są to nowoczesne materiały o potencjalnie bardzo wielu zastosowaniach.
• Human Gut Microbiota - celem eksperymentu jest określenie zmian w mikrobiomie jelitowym podczas krótkich misji w kosmos. W ten sposób naukowcy chcą stworzyć nowe strategie żywieniowe dla astronautów, które pozwolą im lepiej funkcjonować na niskiej orbicie okołoziemskiej.
• Yeast Tardigradegene - eksperyment oparty na drożdżach, które wzbogacono niesporczakami. Naukowcy chcą zbadać wpływ mikrograwitacji na takie połączenie. Następnie zostanie oceniona ich przydatność podczas dostarczania żywności astronautom w trakcie misji kosmicznych, a nawet pobytu na innych światach (Księżyc, Mars).
• Space Volcanic Algae - projekt Extremo Technologies, który ma wykazać zdolność ekstremofilnych mikroglonów wulkanicznych do przetrwania oraz adaptacji w warunkach kosmicznych.
• Astromentalhealth - eksperyment Uniwersytetu Śląskiego, którego celem jest zbadanie wpływu izolacji na zdrowie psychiczne ludzi. Pod uwagę zostaną wzięte m.in. stan emocjonalny czy efektywność pracy w kosmosie. Ma to pozwolić na stworzenie udoskonalonych systemów wsparcia psychicznego dla astronautów.
• Wireless Acoustics - projekt Svantek, który ma pozwolić na stworzenie lepszych systemów do monitorowania hałasów występujących na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Projekt zakłada możliwość opracowania bezprzewodowego monitoringu oraz zwiększenia komfortu astronautów.
• Immune Multiomics - eksperyment Wojskowej Akademii Technicznej, który ma pozwolić na zbadanie wpływu środowiska kosmicznego na ekspresję genów i metylację DNA w jednojądrzastych komórkach krwi. Projekt podzielono na trzy etapy - pobranie próbek krwi przed startem, podczas misji i po powrocie.
• PhotonGrav - projekt Cortivision, który pozwoli przetestować technologię interfejsu mózg-komputer opartego na funkcjonalnej spektroskopii bliskiej podczerwieni (fNIRS) w warunkach mikrograwitacji. Sławosz Uznański-Wiśniewski przeprowadzi ten eksperyment w warunkach obciążenia umysłowego oraz spoczynku.
• Astro Performance (Mollis Textus) - eksperyment Smarter Diagnostics mający pozwolić na zbadanie wpływu misji kosmicznych na tkanki miękkie układu mięśniowo-szkieletowego. Podczas eksperymentu zostaną wykorzystane metody diagnostyczne w połączeniu ze sztuczną inteligencją.
• EEG Neurofeedback - projekt ma pozwolić na określenie efektywności metody Neurofeedback EEG na obniżenie poziomu stresu podczas długotrwałej izolacji. Tutaj również eksperyment rozpoczyna się przed lotem astronauty w kosmos i wyniki zostaną porównane z danymi uzyskanymi w czasie misji oraz po powrocie.
• Scalable Radiation Monitor (RADMON on ISS) - eksperyment Sigma Labs, którego celem jest demonstracja detektorów promieniowania do zastosowania w załogowych i bezzałogowych misjach kosmicznych. Warto dodać, że wykorzystano tu technologię znaną z Wielkiego Zderzacza Hadronów, przy którym pracował Sławosz Uznański-Wiśniewski.

Wspomniane 13 eksperymentów to nie wszystko, czym podczas misji Ignis ma zajmować się Sławosz Uznański-Wiśniewski. Polski astronauta na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przeprowadzi także 30 pokazów popularnonaukowych i edukacyjnych.

POLSA zakłada również nawiązanie połączeń z astronautą przebywającym na ISS. Czy Sławosz Uznański-Wiśniewski znajdzie chwilę czasu dla siebie, aby spojrzeć na Ziemię z pokładu stacji? Wierzymy, że tak.